همه چیز درمورد سرطان دهانه رحم

سرطان دهانهٔ رحم (cervical cancer) گونه‌ای سرطان است که از دهانه رحم آغاز می‌گردد. این بیماری به دلیل رشد غیرطبیعی سلول ایجاد می‌شود و این سلول‌ها می‌توانند در دیگر اعضای بدن گسترش یابند یا به آن‌ها حمله کنند. در ابتدای ابتلاء به این بیماری، معمولاً نشانه‌ای بروز پیدا نمی‌کند.

سرطان دهانه رحم از طریق رابطه جنسی بدون کاندوم و انتقال نوعی ویروس مقاربتی بنام ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و ایجاد عفونت زگیل تناسلی  ایجاد می شود و باعث تغییر بافت سلولی دهانه رحم می شود که از طریق تست پاپ اسمیر قابل تشخیص است. مصرف سیگار و رابطه جنسی با  افراد مختلف می تواند خطر بروز سرطان دهانه رحم را افزایش دهد. شیمی درمانی، جراحی هیسترکتومی (Hysterectomy) یا تخلیه رحم، پرتو درمانی راه های درمان این سرطان است. نشانه سرطان دهانه رحم خونریزی غیر طبیعی واژینال، برای مثال خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، پس از رابطه‌ جنسی یا بعد از یائسگی، درد زیر شکم یا لگن، درد هنگام مقاربت یا رابطه جنسی و ترشحات غیر طبیعی واژینال هستند. سرطان دهانه رحم معمولاً به دنبال تغییرات پیش‌سرطانی، در مدتی بیش از ده تا بیست سال پیشرفت می‌کند. در سراسر دنیا سرطان دهانه رحم چهارمین عامل مرگ‌ زنانی است که بر اثر سرطان از بین می‌روند.

علائم سرطان دهانه

تغییرات غیر طبیعی سلول‌های دهانه رحم، اغلب علائم مشخصی ندارد. اما اگر این تغییرات سلولی، منجر به سرطان شود، ممکن است علائمی حاصل شود.

• خونریزی غیرطبیعی از واژن این خونریزی ممکن است به صورت خونریزی بین دو عادت ماهیانه، خون ریزی پس از رابطه جنسی و یا خونریزی پس از دوش واژینال باشد.
• ترشحات غیرعادی واژن
• درد و خونریزی پس از مقاربت
• بی‌اشتهایی و کاهش وزن
• کم‌خونی

در مراحل پیشرفته علائم سرطان دهانه رحم شامل موارد زیر است:

• فشار یا درد لگنی
• درد سیاتیک
• اختلال کار روده و مثانه
• ورم پاها

علت بروز سرطان دهانه رحم چیست؟

در ۹۰ درصد موارد، این بیماری به علت عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. هنگامی که این ویروس برای چند سال در بدن باقی می‌ماند، به تدریج برخی از سلول‌ها را در دهانه رحم به سلول‌های سرطانی بدل می‌کند و این سلول‌ها به طور پیشرونده مهاجم‌تر می‌شوند. با این وجود بسیاری از افرادی که مبتلا به عفونت‌های ویروس پاپیلوم انسانی می‌شوند، به سرطان دهانه رحم مبتلا نمی‌شودند و برخی مسبب ایجاد زگیل تناسلی می شود.

اغلب افراد بالغ، گاهی به این ویروس آلوده شده‌اند. عفونت ممکن است بدون اقدام خاصی از بین برود، اما ممکن است باعث زگیل‌ های تناسلی شده یا منجر به سرطان دهانه‌ رحم گردد. به همین دلیل انجام منظم آزمایشات پاپ‌ اسمیر (pop smear) در بانوان اهمیت بسیاری دارد. آزمایش پاپ اسمیر (pop smear) می‌تواند تغییرات سلول‌ های رحم را پیش از سرطانی شدن تشخیص دهد. در صورتی که این تغییرات سلولی درمان شوند، ممکن است از سرطان دهانه‌ رحم پیش‌گیری به عمل آید.

عوامل دیگری که نقش ضعیفی در بروز این بیماری دراند شامل موارد زیر است:

• سیگار کشیدن و قرارگیری مداوم در معرض دود سیگار
• سیستم ایمنی ضعیف بدن: شرایطی مانند ابتلا به ایدز HIV، ممکن است به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن، احتمال دریافت عفونت HPV و زگیل تناسلی را افزایش دهد.
• شروع رابطه جنسی از سنین پایین و داشتن شریک‌های جنسی متعدد

نادر بودن این بیماری در راهبه‌ها وشیوع آن در زنان روسپی حاکی از آن است که فعالیت جنسی، سن اولین مقاربت و تعداد شرکای جنسی نقش مهمی در ایجاد این بیماری دارند.

 تشخیص سرطان دهانه‌ رحم

بخشی از معاینات لگن، شامل آزمایش پاپ اسمیر است. در آزمایش پاپ اسمیر، پزشک جهت بررسی تغییرات سلولی، نمونه‌ی کوچکی از سلول‌های دهانه‌ رحم را برمی‌دارد. در صورتی که نتیجه‌ آزمایش، نشان‌دهنده‌ی تغییرات سلولی باشد، پزشک ممکن است آزمایشات دیگری نیز مانند سونوگرافی لگن انجام دهد تا سلول‌های پیش سرطانی یا سرطانی رحم را تشخیص دهد.

همچنین در صورتی که علائم سرطان وجود داشته باشد برای مثال خون‌ریزی پس از رابطه جنسی، ممکن است پزشک حین آزمایش پاپ‌ اسمیر،  از بافت دهانه‌ رحم نیز نمونه‌برداری و بیوپسی (Biopsy) انجام دهد.

درمان سرطان دهانه رحم

درمان سرطان دهانه رحم شامل ترکیبی از مواردی همچون جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی است. این که سرطان در چه مرحله‌ای باشد، مهمترین فاکتور برای درمان محسوب می‌شود. با این وجود روش درمان به فاکتورهای دیگری نظیر موقعیت دقیق سرطان در گردنه رحم، نوع سرطان (کارسینوم یا آدنوکارسیوم بودن سرطان)، سن شما، وضیت کلی جسمی و اینکه آیا شما می‌خواهید در ادامه زندگی‌تان بچه‌دار شوید یا خیر، بستگی دارد.

درمان مرحله اول سرطان: اگر سلول‌های سرطانی بر روی لایه پوششی دهانه رحم قرار گرفته باشند و رشد آن‌ها به لایه‌های داخلی نفوذ نکرده باشد، سرطان در مرحله اول قرار دارد. برای درمان سرطان در این مرحله از لیزر درمانی، سرما درمانی (سرما درمانی یا cryosurgery روشی است که در آن با استفاده از عوامل سردکننده به درمان بعضی از بیماری‌ها یا علائم بعضی از بیماری‌ها پرداخته می‌شود.) و اگر سرطان از نوع آدنوکارسینوم باشد، گاها هیسترکتومی (که همان عمل جراحی برای خارج کردن رحم از بدن است) توصیه می‌شود.

درمان سرطان در مرحله دوم: درمان در این مرحله به تمایل خانم‌ها برای بچه‌دار شدن در آینده و اینکه آیا سرطان به داخل خون نفوذ کرده باشد یا نه، بستگی دارد. خانم‌هایی که تمایل به بچه دار شدن در آینده دارند، از روشی به نام کُن بیوپسی (cone biopsy) برای خارج کردن توده سرطانی درمان می‌شوند.

زنانی که به توانایی بارداری تمایل ندارند، از همان روش هیسترکتومی برای درمان استفاده می‌کنند. اگر این سرطان به خون نفوذ کرده باشد، بیمار به هیسترکتومی به همراه خارج کردن غدد لنفاوی لگن نیاز دارد. در مراحل پیشرفته سرطان نیز هیسترکتومی، شیمی درمانی و پرتودرمانی تواما مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 رادیوتراپی: در این روش از اشعه ایکس X Ray قوی یا ایمپلنت Implant در حفره‌ی واژن برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می‌شود. این روش در مراحل خاص سرطان دهانه‌ رحم مورد استفاده واقع می‌شود و اغلب همراه با این روش، جراحی نیز صورت می‌گیرد.

ترکیب شیمی درمانی و پرتو درمانی: ترکیب شیمی‌درمانی و پرتو درمانی، برای درمان سرطان هم در مراحل اولیه و هم در مراحل پیشرفته مورد استفاده واقع می‌شود.

شیمی‌ درمانی: این روش به معنای استفاده از داروها برای کشتن سلول های سرطانی است. این روش برای درمان سرطان‌های پیشرفته‌ دهانه‌ رحم مورد استفاده واقع می‌شود.

پیشگیری از سرطان دهانه‌ رحم

آزمایش پاپ‌ اسمیر (pop smear)، بهترین روش برای تشخیص تغییرات سلولی سرطان زای گردن رحم یا همان دهانه رحم است. آزمایشات پاپ‌ اسمیر (pop smear) معمولی، اغلب این تغییرات سلولی را پیش از سرطانی شدن تشخیص می‌دهند. در صورت حاصل شدن هرگونه نتیجه‌ی غیر عادی، باید با کمک و پیگیری پزشک، این تغییرات غیر طبیعی سلولی را درمان نمود. این روش ممکن است به پیشگیری از سرطان دهانه رحم کمک کند.

واکسن گارداسیل به منظور جلوگیری از سرطان دهانه رحم

در صورتی که زیر 26 سال هستید، می‌توانید واکسن گارداسیل را دریافت نمایید. این واکسن از ابتلا به انواع ویروس‌های HPV سرطان زا جلوگیری می‌نماید. ویروس  human papillomavirus مسبب سرطان دهانه رحم، می‌تواند از طریق مقاربت منتقل شود. بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به ویروس‌های مقاربتی، نداشتن رابطه‌ جنسی است. در صورت برقراری رابطه‌ جنسی، باید حتماً از کاندوم استفاده کرد و هرگز نباید با افراد مختلف رابطه جنسی برقرار کرد. 

سرطان دهانه‌ رحم، در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می‌تواند با موفقیت درمان شود. انتخاب روش درمان و طول مدت درمان، به نوع و مرحله‌ سرطان بستگی دارد. سن، سلامت عمومی بدن، کیفیت زندگی و تمایل به بارداری نیز از دیگر عواملی هستند که باید هنگام درمان مورد توجه قرار بگیرند.  

چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود؟

در صورت داشتن شرایط زیر، به پزشک مراجعه نمایید:

• خونریزی غیر طبیعی بین دوره‌های قاعدگی
• قاعدگی نامنظم یا حدوداً دو برابر شدن روزهای قاعدگی برای سه ماه متوالی. برای مثال در صورتی که روزهای خونریزی قاعدگی معمولاً شش روز بوده، اما در سه ماه اخیر بین 9 تا 12 روز طول کشیده است.
• خونریزی شدید واژینال که باعث شود یک یا دو نوار بهداشتی یا تامپون در عرض یک تا دو ساعت آغشته شود.
• در صورت دفع لخته‌های خون از واژن.
• خونریزی غیر منتظره پس از دوش وا‌ژینال یا رابطه جنسی
• درد هنگام رابطه‌ جنسی
• ترشحات غیر عادی واژن که با مخاط یا خون نیز همراه باشد.