درمان‌های سرطان در طول سال‌های اخیر بسیار تغییر کرده است. افراد بیشتری از سرطان زنده مانده‌اند و این بدین معناست که بسیاری از زنان و مردان مبتلا به سرطان می‌توانند امیدوار به بهبود وضعیت زندگی و پدر و مادر شدن بعد از سرطان باشند.
تعدادی از کسانی که قادرند به شما کمک کنند شامل پزشک سرطان (انکولوژیست) جراح، متخصص زنان و مامایی و یا متخصص غددشناس تولید مثلی می‌باشند..
ناباروری چیست؟
ناباروری قادر نبودن به حاملگی و یا اتمام حاملگی در طول نه ماه است. با استفاده از کلمات ساده‌تر، یک خانم دیگر قادر به حامله شدن نمی‌باشد، زیرا تخمدان او دیگر قادر به تولید هورمون‌های تولید مثلی (مثل استروژن و پروژسترون) نیست و یا رحم قادر به نگه‌داری و حفظ جنین در طول دوره حاملگی نمی‌باشد.
زنان زمانی نابارور محسوب می‌شوند که تخمدانشان قادر به تولید تخمک تکامل یافته نباشد و یا زمانی که سیستم تولید مثلی از لقاح تخم جلوگیری کند یا تخم نتواند درون رحم رشد کند.
ناباروری میتواند موقتی بوده و یا بقیه عمر زن طول بکشد. برای مثال، فردی که شیمی درمانی دریافت کرده است ممکن است در طول درمان نابارور باشد ولی دوباره بعد از تمام شدن درمانش، بارور گردد. ناباروری میتواند هم بر مردان و هم بر زنان تأثیر بگذارد.
برای درک بهتر اینکه چگونه، سرطان و درمانش میتواند بر ناباروری تأثیر بگذارد، دانستن مطالبی در مورد سیستم تولید مثلی زنان کمک‌کننده خواهد بود.
ارگان تناسلی زنان شامل رحم، سرویکس (دهانه رحم در قسمت بالای مهبل، لوله‌های رحمی، تخمدان‌ها ، ارگان‌هایی که تخمک و هورمون تولید می‌کنند، می‌باشد. هورمون‌های زنانه که در سیکل قاعدگی ترشح می‌شوند شامل استروژن و پروژسترون است. این هورمون‌ها به تخمدان و تخمک‌های بالغ کمک می‌کند و در ایجاد سیکلهای قاعدگی ماهانه شرکت می‌کنند.
در طول سال‌های تولید مثل، تخمدان‌های زن تخمک‌ها را که از لوله‌های رحمی به طرف رحم حرکت می‌کنند، تولید می‌کنند. اگر تخمک بالغ (رشد یافته) بوسیله‌ی اسپرم مرد لقاح یابد و در رحم کاشته شود حاملگی ایجاد می‌شود. اگر لانه گزینی اتفاق نیفتد لایه داخلی رحم (آندومتر) تخریب شده و ریزش می‌یابد و به عنوان خون قاعدگی از بدن خارج می‌شود.
آیا بعد از سرطان می‌توانم بچه‌دار شوم؟ آیا حاملگی بعد از سرطان ایمن است؟
به گفته کتابچه اطلاعات جدید انجمن سرطان آمریکایی، باروری و بیماری سرطانی، تعدادی از پزشکان تصور می‌کنند که حاملگی بعد از سرطان میتواند ایمن باشد ولی دیگر پزشکان موافق نیستند.
زیرا هر سرطان متفاوت است، یک بیانیه کلی برای ایمن بودن حاملگی برای تمامی بازماندگان از سرطان مشکل است. اگر شما می‌خواهید که بعد از سرطان حامله شوید، درباره تصمیمتان با تیم معالجه کننده مشورت نمایید. پزشک شما میتواند درباره ریسک‌های سلامت‌تان، احتمال بازگشت تومور و تاثیر حاملگی و پدر و مادر شدن بر مراقبت و توجه از سرطانتان با شما صحبت کند.
بعد از تشخیص سرطان، عده زیادی فکر می‌کنند که می‌توانند دارای فرزند شوند. بسیاری از زنانی که سرطان دارند می‌پرسند که آیا یک عامل ژنتیکی است که باعث می‌شود آن‌ها سرطان بگیرند و آیا این عوامل (عامل سرطان) به فرزندان منتقل می‌شود.
نگرانی‌ها در مورد بازگشت سرطان و سلامتی و تحمیل مالی بزرگ کردن فرزند همراه با نگرانی‌های پزشکی و مراقبت‌های پزشکی تعدادی از موارد بحرانی است که بازماندگان سرطان زمانی که تصمیم به داشتن فرزند می‌گیرند با آن مواجه‌اند.
بیماری‌های فکری مثل شکایت از افسردگی، نگرانی و استرس میتواند ظرفیت افراد برای تصمیم‌گیری درست در مورد تولید مثل را محدود کند. این سؤالات جدی را باید با کسانی که احساس راحتی می‌کنید مثلاً با همسر و یا همراه‌تان به تیم پزشکی شامل مختصص سرطان و جراح‌تان صحبت کنید.
همچنین گروه‌های حمایتی مثل متخصصین سلامتی، بر باروری و تولید مثل در کسانی که سرطان دارند، نیز وجود دارند.
چگونه درمان سرطان بر باروری من تأثیر می‌گذارد؟
تعدادی، ولی مطئناً نه تمامی درمان‌ها بر توانایی شما برای بچه‌دار شدن تأثیر می‌گذارد. تأثیر درمان بر باروری بسته به نوع سرطان شما، مرحله سرطان و درمانی که دریافت می‌کنید، متفاوت است. البته، افراد مختلف به درمان‌های مختلف پاسخ‌های متفاوت می‌دهند. بعضی خصوصیات فردی مثل سن شما و سلامت عمومی نیز بسیار مهم است.
شیمی درمانی و باروری: شیمی درمانی، استفاده از داروهایی است که سلول‌های تقسیم شونده را در بدن سریعاً مورد هدف قرار داده و از بین می‌برد همراه با آن سلول‌هایی که سرطانی نشده‌اند نیز از بین می‌روند. سلول‌های سالم در ارگان‌های تناسلی می‌توانند بوسیله‌ی شیمی درمانی از بین بروند.
در مردان، شیمی درمانی بیضه را از بین برده و ممکن است اسپرم‌ها را نیز از بین ببرد و یا توانایی حرکتی آن‌ها را کاهش دهد. در زنان، شیمی درمانی میتواند تخمدان و تخمک‌ها را از بین ببرد. این از بین رفتن میتواند باعث بیماری شود که شکست تخمدانی نابهنگام نامیده می‌شود.
(زمانی که تخمدان قادر به تولید هورمون یا تخمک رشد یافته نیست) و منجر به علائم یائسگی مثل گر گرفتگی و خشکی واژن گردد. با توجه به انجمن سرطان آمریکایی و کتابچه باروری بیمار سرطانی، زنانی که در طول سال‌های قابلیت باروری‌شان سرطان دارند، به احتمال 40 تا 80 درصد نابارور می‌شوند.
زنانی که سرطانشان قبل از 30 سالگی درمان شده است. معمولاً دارای بهترین شانس برای باروری بعد از تکمیل شیمی درمانی‌شان هستند. اگر چه، زنان و یا دختران نوجوانی که به علت شیمی درمانی، قبل از موعد یائسه شده‌اند قادر به حامله شدن نمی‌باشند.
نوع شیمی درمانی، مقدار، دوره درمان و سن همگی بر نوع و شدت خرابی تخمک تأثیرگذار است. اگر پزشکتان شیمی درمانی را به عنوان درمانی برای شما توصیه کرده است، بپرسید که آیا شیمی درمانی بر کیفیت و یا کمیت تخمک، اثر گذار است یا نه؟
اخبار دلگرم کننده این است که تعدادی از زنان که در طول درمان و یا بلافاصله بعد از درمان نابارور به نظر می‌رسیدند، ممکن است پیشرفت کرده، و بعد از کامل شدن شیمی درمانی‌شان دوباره بارور گردند.
بسیار کم به زنان توصیه می‌شود که در سال اول بعد از دریافت شیمی درمانی حامله شوند زیرا که دارو ممکن است به تخمک آن‌ها صدمه زده باشد. با توجه به تعدادی از تحقیقات، این میتواند باعث سقط جنین و یا مشکلات ژنتیکی فرزندان گردد.
این مشکل به نظر می‌رسد بعد از 6 ماه رفع گردد. دیگر پزشکان از صبر بیشتری قبل از تلاش برای باروری حمایت می‌کنند. درباره وضعیت خود با متخصص سرطان و یا گروه پزشکی صحبت کنید.
پرتودرمانی و باروری: پرتودرمانی از انرژی بالا برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. پرتوردرمانی لگن میتواند بر تخمدان و تخمک‌ها یا فولیکول‌ها اثر گذارد. فقط تومور و اطراف آن بوسیله این نوع درمان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. زمانی که پرتو به داخل واژن تابانده می‌شود، تخمدان‌ها نیز ممکن است مقداری از پرتو را جذب کنند.
پرتودرمانی رحم، ممکن است باعث افزایش خطر سقط جنین یا زایمان زودرس گردد. اگر شما پرتودرمانی در ناحیه لگن و یا سر داشته‌اید ممکن است باروری تحت تأثیر قرار گیرد. پرتو به سر میتواند غده هیپوفیز که سیگنال به تخمدان‌ها برای ساخت هورمون جهت تخمک‌گذاری می‌فرستد، را از بین ببرد.
جراحی سرطان و باروری: جراحی یکی از راه های معمول درمان سرطان است که به عنوان بزرگترین شانس برای درمان انواع مختلف سرطان در نظر گرفته می‌شود بخصوص آن‌ها که هنوز به دیگر نقاط بدن منتشر نشده‌اند.
در زنان، خارج کردن تخمدان‌ها، رحم، لوله‌های رحمی، مهبل میتواند بر باروری تاثیر گذارد. برای سرطان‌های خاص زنان هیسترکتومی (خارج کردن رحم) ممکن است قسمتی از درمان باشد. زمانی که تخمدان‌ها خارج شدند، اووفورکتومی (تخمدان‌برداری) نامیده می‌شود.
یک یا هر دو تخمدان میتواند در طول همان جراحی برای خارج کردن رحم خارج شوند. زمانی که جراحی انجام شد، زن نمی‌تواند فرزند را در رحمش نگه دارد. در تعدادی از موارد انتخابی سرطان تخمدان و یا تعدادی موارد قبلی سرطان دهانه رحم، جراح میتواند، برنامه جراحی کمتر تهاجمی ارائه دهد تا به زن در حفظ توانایی نگه‌داری نوزاد کمک کند.
گاهی اوقات، عوارض بعد از جراحی مثل چسبندگی‌ها میتواند بر باروری تاثیر گذارد. اسکار یا فیبروز که باعث مسدود شدن لوله‌های رحمی می‌شود میتواند بر روی تخمک یا تخم به رحم اثر گذارد.
گزینه‌های دیگر برای حفظ باروری‌ام چیست؟
روشهای موجود در این سؤال تعدادی گزینه‌های اثبات شده که به حفظ باروی کمک می‌کند را توضیح می‌دهد. روشهای آزمایشی تحت مطالعه در تحقیقات کلینیکی هستند و ممکن است مانند دیگر گزینه‌ها مؤثر نباشند. همیشه مشورت با پزشک متخصص زنان در مورد این که کدام روش حفظ باروری برای شما مناسب است، لازم می‌باشد.
فریز کردن آمبریو یک روش اثبات شده برای حفظ باروری زن است. تخمک‌های بالغ که از تخمدان خارج شده معمولاً با هدایت سونوگرافی و با استفاده از یک سوزن که از بالای مهبل و رحم وارد می‌شود و بعد به سمت تخمدان هدایت می‌شود، جمع‌آوری می‌شوند.
تخمک‌های بالغ با اسپرم لقاح داده می‌شوند و در نتیجه تخم ایجاد شده که رشد کرده، برای استفاده‌های بعدی فریز می‌شود. تعدادی از زنان هورمون دریافت می‌کنند تا به روند تخمک‌های رشد یافته و تحریک تخمک‌گذاری کمک شود.
تحریک هومورنی قبل از درمان سرطان برای کمک به رشد تخم نیاز است، اما این روش برای خانم‌هایی که با سرطان‌های حساس به هورمون مثل سرطان‌های سینه مواجه‌اند مناسب نمی‌باشد.
چون فریز کردن تخم نیاز به اسپرم دارد، بسیار از زوج‌هایی که در وضعیت ثابت هستند از این روش برای آینده استفاده می‌کنند. بعضی زنان ممکن است از اسپرم اهدایی فرد ناشناخته و یا یک دوست برای فریز تخمک‌شان استفاده کنند.
این روش برای کسانی که همسر ندارند توصیه می‌شود. زنی که همسر ندارد مطمئن نیست که آیا تخمک خود را با اسپرم اهدایی فرد ناشناخته فریز کند یا خیر؟ چه اتفاقی می‌افتد اگر او فردی را ببیند یا بخواهد ازدواج کند، اما همسرش از کاری که او کرده ناراحت باشد.
میزان حاملگی با تخمک‌های آب شده 10 تا 20 درصد از هر تخمکی که ذخیره شده است. این روند ممکن است چند هفته طول بکشد و اگر نیاز به درمان سریع حیات بخش سرطان هستید، روش مناسبی نمی‌باشد.
روشهای جراحی میتواند در زنانی که دارای سرطان تخمدان در حد مرزی، احتمال بدخیمی کم مانند تومورهای ژرم سل، ، تومور سلول استرومای تخمدان هستند به کار روند. گاهی اوقات فقط یکی از تخمدان‌ها که سرطانی شده است بوسیله جراح خارج می‌گردد. حضور یک تخمدان شما را قادر به تخمک‌گذاری و احتمالاً حامله شدن می‌کند.
جراحی رادیکال یک روش جدید جراحی حفظ باروی برای زنان با سرطان دهانه رحم اولیه است. با این روش، تنها دهانه رحم (نه رحم) برای درمان سرطان دهانه رحم اولیه خارج می‌گردد.
مراکز سرطان مختلفی در دنیا وجود دارند که هم اکنون این روش را پیشنهاد می‌کنند. تنها یک جراح ماهر در دپارتمان سرطان زنان میتواند این جراحی را انجام دهد. جنین زنده در زنانی که تحت این عمل جدید قرار گرفته‌اند، گزارش شده است. اما زایمان آن‌ها و مراقبت‌های قبل از تولد اغلب پرمخاطره بوده و در نتیجه نیاز است که بوسیله یک متخصص مامایی تحت مراقبت قرار گیرند.
جراحی‌های خاص باروری روش خوبی برای بعضی از بیماران هستند این جراحی‌ها، مداخله‌ای با درمان سرطان شما ندارند. اگر شما تصمیم به انجام جراحی جهت باروری دارید با متخصص زنان مشورت کنید. در مورد خطر، فواید، احتمال باروری و حاملگی این روش با تیم پزشکی سرطان صحبت کنید.
چه روشهای آزمایشی میتواند به حفظ باروری کمک کند؟
فریز کردن تخمک یک روش آزمایشی است که تخمک بالغ را از تخمدان خارج کرده و برای استفاده در آینده فریز می‌کند. شاید زمانی در آینده، تخمک‌های فریز شده آب شده و با اسپرم برای تولید تخمک لقاح یابند. تخمک در رحم زن، آن جا که رشد می‌کند، کاشته می‌شود.
مشخص نیست که چه مدت زمانی می‌توان تخمک‌ها را قبل از آب شدن و دوباره استفاه کردن فریز کرد. برای بدست آوردن بیشترین موفقیت، بیش از یک تخمک باید فریز گردد. برای فریز کردن تخمک هزینه ذخیره لازم است و اغلب شرکت‌های بیمه این هزینه را نمی‌پردازند.
برای کمک به تخمدان تا تخمک بالغ تولید کند ممکن است هورمونی بنام گونادوتروپین دریافت کنید. زمانی که تخمک‌ها بالغ شدند از طریق جراحی از تخمدان خارج می‌شوند. این روش در مطب پزشکان انجام می‌گردد و نیم ساعت طول خواهد کشید و معمولاً به وسیله یک سوزن که وارد لگن می‌گردد و نیم ساعت طول خواهد کشید و معمولاً به وسیله یک سوزن که وارد لگن می‌شود تا تخمک را بیابد، انجام می‌گردد. فریز کردن تخمک روش مناسبی است اما ممکن است شما درمان سرطان را سریعاً آغاز کرده و یا به دلایل پزشکی نمی‌خواهید یا نمی‌توانید هورمون دریافت کنید تا تخمدان را تحریک کرده تا تخمک تولید کند.
روند فریز کردن آزمایشی است و با توجه به موسسه امید به باروری، میزان حاملگی از هر تخمک ذخیره شده تقریباً 3 درصد است (میزان حاملگی تخم فریز شده از هر تخم ذخیره شده 10 تا 25 درصد است).
بدلیل میزان کم موفقیت تخمک فریز شده، ایمنی و کارایی این روش هنوز شناخته شده نیست، تقریباً 100 نوزاد در دنیا از این روش به دنیا آمده‌اند. تعداد بسیار کمی کلینیک‌های تخصصی وجود دارند که این روش را انجام می‌دهند.
فریز بافت تخمدان و پیوند، آن یک روش آزمایشی دیگر برای زنانی است که تلاش می‌کنند باروری خود را حفظ کنند. با این روش، بافت تخمدان از طریق جراحی با برشی کوچک بر روی شکم از تخمدان خارج می‌گردد.
در این روش از وسیله‌ای بسیار کوچک و همراه با ویدیو که لاپارسکوپ نامیده می‌شود، استفاده می‌کنند. بافت تخمدان به قطعات کوچک تقسیم شده و سپس فریز می‌گردد.
معمولاً بعد از درمان سرطان بافت میتواند آب شده و پیوند زده شود (به بدن زن باز گردانده می‌شود). بافت تخمدان میتواند در مکان‌های مختلفی نزدیک لوله رحمی و یا در قسمت دیگری از بدن مثل شکم یا بازو قرار داده شود.
به این علت که داروهای باروری مورد نیاز نیست، فریز بافت تخمدان روش خوبی برای زنانی است که سریعاً نیاز به شروع درمان سرطان دارند. اگر چه این روش جدید بسیار برای بازماندگان سرطان دلگرم کننده است اما تنها یک مورد تولد زنده توسط فریز بافت تخمدان و پیوند آن اخیراً انجام شده است.
جابجایی تخمدان یا محافظ تخمدان روش جراحی دیگر برای زنانی است که پرتودرمانی را در محدوده لگنی دریافت کرده‌اند. از طریق جراحی تخمدان‌ها از قسمت پرتو خارج شده و در نتیجه پرتو مستقیم دریافت نمی‌کنند. کارایی این روش شناخته شده نیست.
آیا گزینه‌های دیگری برای پدر یا مادر شدن وجود دارد؟
در مورد حاملگی طبیعی چطور؟ بهترین روش این است که در مورد مدت صبر کردن بعد از درمان سرطان، قبل از اقدام به حاملگی، با جراح و متخصص سرطان مشورت نمایید. درمان، تشخیص و پیش‌آگهی هر زن متفاوت است.
اگر در طول 12 ماه بعد از تلاش حامله نشدید، آن گاه دارای مشکل باروری می‌باشید. یک متخصص زنان ممکن است چند آزمایش خون خاص انجام دهد تا تعیین کند که آیا شما قابلیت باروری دارید یا نه؟ متخصص ممکن است چندین ارزیابی هورمونی، عکس‌برداری و یا اسکن از ناحیه لگن انجام دهد.
در انجمن سرطان آمریکا، بسیاری از جراحان و متخصص سرطان به بیماران خود توصیه می‌کنند که حداقل 2 سال قبل از تلاش برای حامله شدن صبر کنند. دو سال به تخمک‌ها زمان زیادی را می‌دهد تا صدمه اساسی که ممکن است در طول درمان رخ داده باشد را بهبود بخشد. با پزشک خود در مورد وضعیت خاص خود مشورت کنید.
در مورد رحم اجاره‌ای چطور؟ تعدادی از زنان ممکن است قادر به حامله شدن و یا کامل شدن حاملگی بعد از پایان درمان سرطان، به علت صدمه جدی به ارگان‌های لگنی، نباشند. بعضی زنان نیز ممکن است خودشان نخواهند که حامله شوند و رحم اجاره‌ای را به عنوان یک روش برای کامل کردن خانواده‌ی خود برگزینند.
نگرانی‌های پزشکی، ترس از دریافت هورمون یا هیستر کتومی از دیگر دلایلی است که زنان رحم اجاره‌ای را برمی‌گیزنند. اگر چه این زنان ممکن است قادر به حاملگی طبیعی نباشند، اما می‌توانند فرزند بیولوژیکی با استفاده از رحم اجاره‌ای داشته باشند.
رحم اجاره‌ای شامل استفاده از رحم و تخمک زنی دیگر و یا فقط رحم او برای حمل جنین است. رحم اجاره‌ای، استفاده از رحم زن سالمی است که بچه را حمل کرده و برای فرد دیگری به دنیا می‌آورد.
بعنوان مثال، مادر جانشین ممکن است با اسپرم مردی که به صورت مصنوعی تلقیح می‌گردد بارور شود. در این حالت نوزاد دارای ژن‌های مرد و مادر جانشین است.
در حالت‌های دیگر تخمک بازمانده سرطان و اسپرم همسرش لقاح یافته و تخمک در رحم زن دیگر، کاشته می‌شود. در این مثال آمبریوی تولید شده با استفاده از تخمک و اسپرم پدر و مادر بیولوژیکی، هیچ ارتباط ژنتیکی رابطه‌ای با زن میزبان ندارد. در انتهای حاملگی و زمان تولید بچه به پدر و مادر بیولوژیکی تحویل می‌گردد.
رحم اجاره ای روشی گران و پیچیده است. قوانین رحم اجاره‌ای متغیر است. بنابراین مهم است که وکیلی داشته باشید تا به اجرای قراردادی قانونی و مناسب با جانشین‌تان کمکتان کند.
تخمک‌های اهدایی چه هستند؟ آیا یک گزینه آزمایشی است؟
انجمن سرطان آمریکا در کتابچه باروری بیمار سرطانی، بیان می‌دارد که اهدای تخم روش جدید است که به یک زوج کمک می‌کند تا حاملگی و تولد را با هم تجربه کنند. حتی اگر هیچ کدام از پدر یا مادر رابطه‌ی ژنتیکی با فرزند نداشته باشند. تخمک های اهدایی معمولاً از زوج دیگری است که از روشهای تکنولوژیکی تولید مثلی کمک گرفته و دارای فرزند می‌باشند و تخمک های اضافی آن‌ها فریز شده است.
زمانی که آن زوج قبلاً حامله شده و یا به دلایلی دیگر از تخمک های اضافی استفاده نمی‌کنند، ممکن است آن‌ها را اهدا کرده و یا اجازه دهند به جای این که خراب گردند مورد استفاده قرار گیرند و یا برای تحقیقات سلولی بنیادی پزشکی به کار روند.
هر خانمی که رحم سالمی دارد و حاملگی را تحمل می‌کند، میتواند از درمان باروری با تخمک اهدایی استفاده کند. بیشتر زنانی که روش تخمک اهدایی را امتحان می‌کنند، درمان‌های هورمونی دریافت می‌کنند تا لایه داخلی رحم (آندومتر) را رشد داده و از بهترین زمان انتقال تخمک مطمئن شوند.
اگر تخمدان زن قادر به تولید تخمک، نمی‌باشد او نیاز به دریافت استروژن و پروژسترون برای آماده‌سازی رحمش دارد. در این روند، تخمک ها آب شده و به زن برای حامله شدن منتقل می‌شوند. بعد از انتقال تخمک، خانم تا زمانی که آزمایش خونش نشان دهد که جفت به خوبی کار می‌کند، معمولاً 8 تا 10 هفته هورمون دریافت می‌کند.
تحقیقات چاپ شده و معتبری که میزان موفقیت تخمک اهدایی را نشان دهد وجود ندارد میانگین تولد زنده در انتقال تخم فریز شده تقریباً 19 درصد در حالیکه تولد زنده با تخمک تازه 30 درصد است.