بند ناف یک ارتباط حیاتی بین مادر و جنین است، درواقع بند ناف عضوی است که از طریق انتقال خون، مواد غذایی و اکسیژن را از بدن مادر به جنین منتقل کرده و مواد زاید را از بدن جنین به خون مادر منتقل می‌کند.
از آنجا که جنین برای رشد و تکامل خود به این مواد غذایی و اکسیژن وابسته است، می‌توان دریافت که این ارتباط بین مادر و جنین تا چه حد اهمیت دارد.
تعداد شریان و ورید بند ناف
بند ناف در هفته 16 تکامل و یک ساختار واحد پیدا کرده و به مرور بیشتر تکامل می‌یابد. در پایان بارداری طول بند ناف بین 20 تا 50 سانتی‌متر است. این راه ارتباطی حاوی دو شریان و یک ورید بوده، بنابراین حاوی 3 رگ است. این سه عروق توسط ماده‌ی ژله مانندی به نام ژله وارتون احاطه شده‌اند که این ماده علاوه بر محافظت از عروق، مانع از پیچ خوردگی و گره خوردگی آن می‌شود.
جریان خون موجود در ورید بند ناف از سمت مادر به جنین است، بنابراین اکسیژن و مواد غذایی را به جنین می‌رساند.
جریان خون موجود در شریان‌های بند ناف از سمت جنین به مادر است، بنابراین مواد زاید همچون دی اکسیدکربن را وارد خون مادر می‌کند.
یکی از ناهنجاری‌های ساختاری در بند ناف تغییر در تعداد عروق آن است. از میان این قبیل ناهنجاری‌ها می‌توان به دو رگ بودن بند ناف یا بند ناف تک شریانی اشاره کرد.
بند ناف تک شریانی چیست؟
در این بند ناف یک شریان و یک ورید وجود دارد، درواقع یکی از شریان‌ها غایب است. به این نوع ناهنجاری، بند ناف تک شریانه SUA نیز می‌گویند. این مورد در کمتر از یک درصد از بارداری‌های تک قلویی و حدود 6 تا 11 درصد از بارداری‌های چند قلویی رخ می‌دهد.
علت تک شریانی بودن بند ناف چیست؟
گرچه هنوز علت ایجاد کننده بند ناف تک شریانی به درستی مشخص نشده است اما محققان منشأ آن را به دو تئوری زیر نسبت می‌دهند:
* تئوری اول می‌گوید که در مراحل ابتدایی رشد، هر دو شریان تشکیل شده‌اند اما بعد از مدتی یکی از آنها رشد نکرده و از بین رفته است.
* تئوری دوم می‌گوید که تک شریانه بودن بند ناف ناشی از تقسیمات نادرست سلولی از همان ابتدای تشکیل آن است.
به هر حال بند ناف تک شریانی گرچه در کمتر از یک درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد، اما ممکن است بارداری را در معرض خطر قرار دهد.
عوامل خطرساز برای بروز بند ناف تک شریانی در بارداری چیست؟
عواملی وجود دارند که بند ناف را در معرض خطر دو عروقی و یا همان تک شریانی بودن قرار می‌دهند. که این عوامل عبارتند از:
روش‌های تشخیص بند ناف تک شریانی
این ناهنجاری را می‌توان از طریق سونوگرافی تشخیص داد. در طی سونوگرافی که آغاز انجام آن در هفته 18 بارداری است، بسیاری از ناهنجاری‌ها از جمله تک شریانی بودن بند ناف توسط متخصص زنان قابل تشخیص خواهد بود. سونوگرافی می‌تواند این عارضه را پیش از هفته 18 و حوالی هفته 14 نیز تشخیص دهد.
با مشاهده این عارضه پزشک موظف است موارد زیر را نیز بررسی کند:
-
سابقه خانوادگی هرگونه بیماری قلبی عروقی در شما و همسرتان.
-
انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین، جهت بررسی دقیق ساختار و عملکرد قلب.
-
بررسی ژنوم جنین
خطرات و مشکلات بند ناف تک شریانی برای جنین
تک شریانی بودن بند ناف الزاماً مشکلی برای جنین ایجاد نخواهد کرد، اما در مواردی نیز احتمال ابتلا به انواع عارضه‌های جنین و نوزادی را افزایش می‌دهد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
درصورتی که پزشک وجود چنین مشکلی را در جنین شما تشخیص دهد اما عوارض دیگری همراه آن نباشد، انجام سونوگرافی‌های بیشتری را برای شما توصیه خواهد کرد تا با دقت بیشتری رشد جنین تحت بررسی قرار گیرد.
اگر همراه با بند ناف تک شریانی، جنین شما با مشکلات دیگری نیز درگیر باشد، پزشک متخصص انجام آمنیوسنتز را جهت بررسی کروموزوم‌های جنین توصیه خواهد کرد. در شرایطی که جنین با اختلال کمبود اکسیژن متولد شود، نیاز به بستری شدن او در بخش مراقبت‌های ویژه ی نوزادان ضرورت پیدا خواهد کرد.
مطالعات نشان می‌دهد که اغلب جنین‌هایی که این عارضه برایشان در دوران بارداری مطرح می‌شود، سلامت متولد می‌شوند و عارضه خاصی آنها را تهدید نمی‌کند. اگر در معاینات سونوگرافی چنین چیزی را از پزشک خود شنیده‌اید، نگران نباشید و با حفظ آرامش سایر بررسی‌ها و سونوگرافی‌ها را به دقت دنبال کنید.