دهانه رحم پایین ترین قسمت رحم است و تا واژن ادامه دارد. دهانه رحم همان قسمتی است که خون پریود از طریق آن از رحم خارج می شود. هنگام زایمان، برای خارج شدن بچه و عبور از مجرای تولد، دهانه رحم باز می شود. مانند هر بافت دیگر بدن انسان، دهانه رحم هم به دلایل متعددی ممکن است دچار زخم شود. به زخم دهانه رحم اصطلاحاً سرویسیت می گویند.
زخم دهانه رحم یا سرویسیت نوعی التهاب دهانه رحم است و در اکثر مواقع بدون علامت است. البته اگر این بیماری شایع بدون درمان بماند می تواند منجر به عفونت لگن شود که می تواند عوارض زیادی از جمله ناباروری، درد مزمن لگن یا حتی سرطان را در بر داشته باشد.
زخم دهانه رحم علامتی هم دارد؟
بعضی از خانمها هنگام زخم دهانه رحم هیچ علایمی ندارند؛ اما گاهی علائم زیر را می توان در زنان مبتلا به زخم دهانه رحم مشاهده کرد:
• خونریزی غیرطبیعی واژن یا لکه بینی
ترشحات دائمی واژن• به رنگ سفید و یا خاکستری که ممکن است بوی نامطبوع داشته باشند.
• درد در ناحیه واژن
• درد در هنگام دخول
• احساس درد در لگن
• کمردرد
• لکه بینی در هنگام رابطه جنسی
هرچه سرویسیت بیشتر شود، زخم دهانه رحم شدیدتر می شود تا جایی که در بعضی موارد موجب زخم باز شود. ترشحات چرکی از نشانه‌های زخم بسیار شدید دهانه رحم است.
علل به وجود آمدن زخم دهانه رحم چیست؟
شایع ترین علت این زخم، عفونت است. عفونتهایی که منجر به زخم دهانه رحم می شوند، ممکن است هنگام رابطه جنسی منتقل شده باشند، اما همیشه دلیل زخم رابطه جنسی بدون محافظت نیست. زخم دهانه رحم یا حاد است و یا مزمن. زخم حاد زمانی است که علایم به صورت ناگهانی خود را نشان دهند ولی علائم زخم مزمن به مدت چند ماه ادامه دارند.
زخم حاد معمولا از طریق عفونتهای ناشی از رابطه جنسی منتقل می شود. مانند:
•تبخال یا تبخال ناحیه تناسلی
•کلامیدیا
• تریکومونا
• سوزاک
عفونتهای ناشی از HPV نیز باعث زخم دهانه رحم میشود که از نشانه های سرطان دهانه رحم و دیسپلازی دهانه رحم است که در صورت عدم درمان ممکن است به سرطان دهانه رحم تبدیل شود.
زخم دهانه رحم همچنین می تواند به دلیل عفونتهای ناشی از عوامل دیگر باشد. مانند:
• حساسیت به اسپرم کشها یا پلاستیک کاندومها
• حساسیت به مواد شیمیایی موجود در تامپون ها
• باکتریهایی که معمولا در واژن قرار دارند.
چگونه زخم دهانه رحم را چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر علایم زخم را در خود مشاهده می کنید، برای تشخیص دقیق به متخصص زنان خود مراجعه کنید. ممکن است علایمی که مشاهده می کنید ناشی از مشکلات دیگری در ناحیه واژن یا رحم باشد. همچنین ممکن است پزشک شما در هنگام معاینه ساده ای وجود زخم را تشخیص دهد؛ حتی اگر شما هیچ علائمی نداشته باشید. راههای زیادی برای تشخیص زخم دهانه رحم وجود دارد.
در این روش، پزشک از دستگاهی به نام اسپکولوم برای باز کردن کامل واژن استفاده می کند تا بتواند هر چیز غیر عادی و نابه‌هنجار را در لگن، دهانه رحم و رحم شما شناسایی کند.
آزمایش پاپ اسمیر
برای انجام آزمایش پاپ اسمیر، پزشک از سلول های واژن و دهانه رحم شما نمونه برداری می کند. سپس به منظور تشخیص موارد غیر عادی، بر روی این سلول ها آزمایشهای مختلف انجام می دهند.
بیوپسی ( بافت برداری ) دهانه رحم
این آزمایش فقط در صورتی انجام میشود که آزمایش پاپ اسمیر شما وجود موارد غیرعادی را تایید کند. برای این آزمایش، که به آن کولپوسکوپی نیز می گویند، پزشک یک اسپکولوم ( وسیله ای برای باز نگه داشتن دهانه رحم) را درون واژن شما قرار می دهد و سپس به کمک گوش پاک کن از ترشحات واژن و دهانه رحم نمونه برداری می کند.
پزشک به کمک یک کولپوسکوپ که نوعی میکروسکوپ است، دهانه رحم شما را مشاهده کرده و آن را مورد آزمایش قرار می دهد. سپس از هر قسمتی که موارد غیر طبیعی در آن مشاهده شد، بافت برداری می کند.
بررسی ترشحات دهانه رحم
ممکن است پزشک بخواهد از ترشحات دهانه رحم شما نمونه برداری کند. پزشک این نمونه ها را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می دهد تا عفونت را شناسایی کند. این عفونت ها می توانند شامل کاندیدیازیس (عفونت قارچی) و واژینوز (عفونت باکتریایی واژن) و سایر مشکلات باشد. همچنین ممکن است برای تشخیص بیماریهای آمیزشی مانند تریکومونا نیز مورد آزمایش قرار بگیرید.
درمان زخم دهانه رحم به چه صورت انجام می شود؟
درمان خاص و استانداردی برای زخم دهانه رحم وجود ندارد. پزشک شما بسته به عوامل مختلفی که در زیر گفته شده، بهترین روش درمان را برای شما تشخیص می دهد:
• سلامت عمومی
• سابقه پزشکی
• شدت علایم
• شدت زخم
اگر زخم دهانه رحم شما ناشی از سلول های پیش بدخیم دهانه رحم باشد، بسته به شدت پیشرفت بیماری پزشک ممکن است از روش های LEEP، کونیزاسیون، لیزر و ... استفاده شود. فریز زخم دهانه رحم روش مرسومی نیست و به دلیل عوارض زیاد آن تنها در موارد خاصی استفاده می شود.
پزشک شما بعد از آن که علت زخم شما را تشخیص داد، می تواند آن را درمان کند. بدون درمان، زخم ممکن است سالها باقی بماند و باعث رابطه جنسی دردناک و بدتر شدن علایم آن شود.
عوارض زخم دهانه رحم چیست؟
زخم دهانه رحم که در اثر سوزاک و یا کلامیدیا ایجاد می شوند، ممکن است به داخل رحم و لوله های فالوپ راه پیدا کنند و باعث عفونت لگن شوند. عفونت لگن باعث درد، ترشحات و تب می شود و اگر درمان نشود، ممکن است باعث مشکلات ناباروری شود.
چگونه از زخم دهانه رحم پیشگیری کرد؟
راههای متعددی برای کاهش خطر ابتلا به زخم دهانه رحم وجود دارد. استفاده از کاندوم در هر رابطه جنسی، خطر ابتلا به بیماریهای آمیزشی را کاهش میدهد. عدم استفاده از محصولاتی که دارای ترکیباتی شیمیایی هستند، مانند: محلول شستشوی بانوان و تامپون ها و نوار بهداشتی های معطر، خطر واکنشهای حساسیتی را کم می کند. اگر شما چیزی مانند تامپون یا کاپ قاعدگی را وارد واژن خود می کنید، دستورالعملهای لازم برای زمان خارج کردن و تمیز کردن آن را رعایت کنید.
زخم دهانه رحم آیا ممکن است این زخم دهانه رحم باعث ناباروری شود؟
زخم دهانه رحم در صورت عدم درمان میتواند باعث ناباروری شود برای همین لازم است انجماد یا لیزر زخم دهانه رحم انجام میشود.
بعضی ها می گویند موقع بارداری این خانم ها، احتمال دوختن دهانه رحم وجود دارد؟
خیر. دوختن دهانه رحم برای خانم‌هایی انجام می‌گیرد که دچار مشکلات مربوط به دهانه رحم از جمله سابقه سقط بالای سه ماه هستند، یا در سونوگرافی آنها مشخص شده باشد که طول دهانه رحمشان کوتاه است یا بزرگی رحم احتمال زایمان زودرس را ایجاد کند.
در این صورت هم وقتی در سه ماهگی معلوم شد جنین سالم است و به علت مسایل کروموزومی احتمال سقط نیست، دهانه رحم دوخته میشود و ربطی به زخم دهانه رحم ندارد.
اگر زخم دچار عفونت شود و خانمی در بارداری و با معاینه‌های پزشکی متوجه این عفونت شود، مصرف داروها مشکلی برای مادر یا جنین ایجاد نمی‌کنند؟
وقتی باروری ایجاد شود، اکثرا عفونت حادی وجود نداشته است، چون عفونت حاد معمولا مانع بارداری است. برای عفونتهای معمول می‌توان از کرم‌ها یا آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای بارداری و جنین ضرر ندارد استفاده کرد.
آیا این زخم‌ها احتمال زایمان زودرس را افزایش می‌دهند؟
بله، اگر زخم عفونی شود، ممکن است زایمان زودرس ایجاد کند. در این صورت مراجعه منظم به پزشک و بیشتر تحت‌نظر بودن مادر باردار بیشتر توصیه میشود. علاوه بر این، مادر باید داروها را تا اتمام دوره درمانی مصرف کند.
چه مدت بعد از درمان زخم دهانه رحم، یک خانم میتواند اقدام به بارداری کند؟
معمولا دو ماه بعد از کرایو یا لیزر درمانی و درمان عفونت با دارو می‌توان برای بارداری اقدام کرد.