درمان ناباروری به دلیل کم تحرکی اسپرم

بسیاری از زوجین ممکن است با وجود تلاشهای مکرر برای بارداری در طی ماهها و یا حتی سالها موفق به بچه دار شدن نشده باشند. بطور کل اگر زوجین 12 ماه متوالی در روزهای تخمک گذاری برای بارداری اقدام کرده و موفق نشده اند، برای بررسی علل احتمالی باید به مراکز ناباروری مراجعه کنند. یکی از علت های باردار نشدن بانوان کم تحرکی اسپرم است که خوشبختانه به کمک پیشرفت های علم پزشکی به راحتی قابل تشخیص و درمان خواهد بود.

تحرک اسپرم توانایی اسپرم برای حرکت موثر است. این مسئله در باروری مهم است زیرا اسپرم باید در مجرای تولید مثل خانم حرکت کند تا به تخمک برسد و آن را بارور کند. اسپرم کم تحرک یکی از دلایل ناباروری مردان است. در این مقاله بر تاثیر تحرک اسپرم بر باروری، دلایل کم تحرکی اسپرم و روش های تقویت تحرک اسپرم می پردازیم.

تحرک اسپرم چیست؟

تحرک اسپرم روش حرکت اسپرم را توصیف می کند. این مسئله ممکن است بر باروری تاثیر بگذارد.

اسپرم برای رسیدن به مخاط دهانه رحم و بارور کردن تخمک خانم نیاز به سرعتی معادل حداقل 25 میکرومتر در ثانیه دارد کم تحرکی اسپرم  زمانی تشخیص داده می شود که کمتر از 32 درصد اسپرمها قابلیت حرکت موثر را داشته باشند. 

کم تحرکی اسپرم

به منظور انتخاب موثرترین روش درمانی برای زوجینی که مشکل ناباروری دارند، تشخیص علت یا علل زمینه ای ناباروری از اهمیت زیادی برخوردار است. هرچند تشخیص دقیق علت ها برای کسب موفقیت لازم و همیشه ممکن نیست، اما مطمئناً به تحقق این امر کمک می کند. بیشتر موارد ناباروری بسیار پیچیده و متشکل از عوامل متعددی هستند که برخی از آنها شناخته شده و برخی دیگر هنوز در دست مطالعه قرار دارند.

امروزه یکی از شایع ترین دلایل ناباروری در آقایان و نیز بانوان  کم تحرکی اسپرم و تنبلی تخمدان است. کم تحرکی اسپرم به عدم توانایی اسپرم برای حرکت سریع و مؤثر به سمت مقصد مورد نظر یعنی تخمک گفته می شود. در بین آقایانی که با این مشکل مواجهند اکثر اسپرم ها در حرکت خود بسیار کند و یا فاقد حرکت هستند و حتی ممکن است اصلا به کانال واژن نرسند. بسیاری از آنها نیز بلافاصله می میرند. اما احتمال بارداری با حرکت کم اسپرم وجود دارد و به مدد پیشرفت های علم پزشکی در زمینه درمان مشکلات باروری بارداری با اسپرم بی تحرک غیر ممکن نیست.

چند دلیل احتمالی برای کم تحرکی اسپرم می توان ذکر کرد. در بعضی موارد، تغییر در سبک زندگی برای درمان ناباروری به دلیل کم تحرکی اسپرم کافی است. در غیر این صورت اقدامات خاصی در مطب دکتر فاطمه نعمت اللهی متخصص زنان، زایمان و نازایی صورت می گیرد تا بارقه امیدی برای زوج های جوان خواهان فرزند باشد.

دلایل کم تحرکی اسپرم

بیماری های مختلفی که بر بیضه ها تأثیر می گذارند باعث تحرک کم اسپرم می شوند. دلایل تحرک کم اسپرم متفاوت است و بسیاری از موارد توضیح داده نشده است. آسیب به بیضه ها ، که اسپرم را تولید و ذخیره می کند، می تواند بر کیفیت اسپرم تأثیر بگذارد. علل عمده آسیب بیضه عبارتند از:

• عفونت
• سرطان بیضه
• جراحی بیضه
• بیماری که مرد با آن متولد می شود
• بیضه های پایین نیامده
• جراحت

استفاده طولانی مدت از استروئیدهای آنابولیک می تواند تعداد اسپرم و تحرک اسپرم را کاهش دهد. مواد مخدری مانند حشیش و کوکائین و همچنین برخی داروهای گیاهی نیز می توانند بر کیفیت مایع منی تأثیر بگذارند.
واریکوسل، بیماری که در آن رگهای کیسه بیضه بزرگ می شود، نیز باعث تحرک کم اسپرم می شود.

دیگر علل کم تحرکی اسپرم عبارتند از:

• گرما: گرمای شدید دشمن اسپرم است بنابراین باید از دوش بیش از حد گرم و همچنین از نشستن در وان آب داغ و یا سونا خودداری کرد. لباس زیر و شلوار جین تنگ هم به هیچ وجه توصیه نمی شود. از قرار دادن لپ تاپ یا هر چیزی که گرما ایجاد می کند بر روی پا خودداری کنید.
• رابطه جنسی بیش از حد: اگر قصد بارداری دارید، شاید این طور به نظر برسد که مقاربت زیادی می تواند راه حل خوبی باشد، اما اینطور نیست. داشتن رابطه جنسی زیاد تحرک اسپرم را کم می کند. غیر از پنجره باروری، رابطه جنسی را به دو یا سه روز یکبار محدود کنید. پنجره باروری مدت زمانی در ماه است که بیشترین احتمال بارداری وجود دارد.
• استرس: به خوبی از آثار استرس بر سلامت عمومی خود، آگاه هستید. استرس به سلامتی اسپرم نیز آسیب می زند. همانطور که استرس موجب کرختی و سستی بدن می شود، در حرکت اسپرم نیز رخوت ایجاد می کند. راهی برای خلاصی از این وضع پیدا کنید حتی به دنبال تکنیک های تن آرامی یا مراقبه (مدیتیشن) باشید.
• فلزات سنگین: از قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین خودداری کنید و نیز مصرف غذاهایی مانند نمک یددار را به حداقل برسانید.
• تغذیه ضعیف: اگر به میزان کافی ویتامین ث یا ویتامین ب 12 در رژیم غذایی خود نداشته باشید، تحرک اسپرم کم می شود.
• استعمال دخانیات: مضرات استعمال دخانیات به دلایل بی شماری که در این جا نمی گنجد، بر کسی پوشیده نیست. کم تحرکی اسپرم یکی از مواردی است که می توان به آن اشاره کرد.
• مصرف نوشابه های الکلی: الکل نیز موجب آسیب های متعدد به بدن از جمله کم تحرکی اسپرم می شود.

شیوه های طب سنتی برای بهبود کم تحرکی اسپرم

• موز
• خرما
• هل
• زیره
• مغز گردو
• سیاه دانه
• پسته
• ارده و شیره انگور
• موز
• سیر تخم مرغ
• صدف
• اسفناج
• انار
• استفاده از بذرهای کنجد، سیاه‌دانه، یونجه، هویج، کتان 
•  زیتون صبحها 7 عدد
• انجیر
• نخود

درمان کم تحرکی اسپرم

تحرک کم اسپرم منجر به ناباروری مرد می شود اما برای این مشکل روش های درمانی وجود دارد. برخی از این روش های درمانی عبارتند از:

تلقیح داخل رحمی  (IUI):

تلقیح داخل رحمی یا لقاح مصنوعی یا ای یو ای شامل جمع آوری و شستشوی اسپرم می باشد. سپس اسپرم هایی که سریع تر حرکت می کنند با استفاده از یک لوله پلاستیکی نازک به داخل رحم تزریق می شوند.

لقاح آزمایشگاهی (IVF):

در طول لقاح مصنوعی به خانم قرص هایی داده می شود که باعث تحریک تولید تخمک می شود. سپس تخمک ها از تخمدان خارج می شود و در آزمایشگاه با اسپرم بارور می شود. سپس نطفه به وجود آمده به رحم خانم منتقل می شود تا رشد کند.

اسپرم اهدایی:

برای بارداری می توان از اسپرم اهدایی نیز استفاده کرد. این اسپرم از طریق لقاح آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد.  در صورتی که بیش از 12 ماه تلاش کردید اما باردار نشدید به پزشک مراجعه کنید تا دلیل عدم بارداری را تعیین کند.