ممکن است از این قضیه آگاه نباشید اما بسیاری از زنان از سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS یا همان تنبلی تخمدان رنج میبرند. این وضعیت میتواند تأثیرات جدی روی باروری و سلامت قاعدگی داشته باشد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
هر از گاهی وجود کیست‌های کوچک در تخمدان طبیعی است. معمولاً کیست به دلیل تخمکی که کاملاً بالغ نشده است و بخشی از آن در تخمدان گیر کرده است به وجود میآید. این کیست‌ها معمولاً در زمان تخمک گذاری به وجود می‌آیند؛ آنها کاملاً بی‌خطر و قابل درمان هستند. گاهی اوقات یک کیست بزرگتر میترکد که سبب احساس درد شدید در پهلو میشود. بسیاری اوقات متوجه وجود کیست در تخمدان نمیشوید و اگر بزرگ نباشد معمولاً بدون اینکه احساس شود از بین میرود.
چگونه میتوانم بفهمم علائم تنبلی تخمدان دارم؟
تخمین داده میشود از هر 10 زن یک نفر آنها به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشد. اگر یک یا چند تا از نشانه‌های زیر را در خود مشاهده میکنید، یا علائم شدید هستند و در باردار شدن به مشکل برخورده‌اید، باید برای شناسایی این سندروم با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.
قاعدگی نامنظم یا سنگین
از آنجایی که عدم تعادل هورمونی از رشد تخمک در تخمدان پیشگیری میکند، ممکن است قاعدگی‌تان نسبت به همیشه سنگین‌تر یا نامنظم شود. همچنین ممکن است یکی از قاعدگی‌هایتان را از دست بدهید. علائم تنبلی تخمدان روی تعادل هورمونی بدن و به ویژه مقدار استروژن و تستسترون تأثیر میگذارد. این عدم تعادل هورمونی از آزاد شدن تخمک و تخمک گذاری پیش گیری میکند. هر ماه تخمدان هایتان در فولیکول یک تخمک تولید میکنند که سپس برای بارور شدن آزاد میشود. هرچه میزان هورمون لوتیزین که با سندرم PCOS همراه است بیشتر باشد، بیشتر از آزاد شدن تخمک پیشگیری میکند.
آکنه و افزایش تولید چربی پوست
میزان بیشتر تستوسترون ناشی از تنبلی تخمدان میتواند روی پوست نیز تأثیر بگذارد. کوچکترین افزایش در میزان تستوسترون نیز میتواند سبب ایجاد جوش و آکنه در زنان شود. PCOS همچنین میزان استروژن و پروژسترون بدن را کاهش میدهد و باعث میشود اثر تستوسترون در بدن بیشتر شود.
رشد بیش از حد موهای زائد
سندروم تخمدان پلی کیستیک ممکن است منجر به رشد بیش از حد موهای زائد شود که نسبت به موهای کرک مانندی که روی صورت، بازو و سینه وجود دارند، تیره‌تر و ضخیم‌تر هستند. رشد این موهای اضافی، که هیرسوتیسم نامیده میشود، به دلیل افزایش میزان تستوسترون در بدن رخ میدهد.
اگر میزان تستوسترون افزایش یابد، متوجه خواهید شد که موی سینه، پشت و صورتتان افزایش یافته است. این وضعیت رشد موهای زائد، هیرسوتیسم نام دارد.
در زنانی که اضافه وزن دارند، میزان بالای هورمونهای تولید شده توسط بافت چربی اضافه نیز میتواند تعادل بین تستوسترون و استروژن را به هم بزند.
روش های تخصصی برای برداشتن موها مانند لیزر درمانی راه حلی برای این مشکل است. تنظیم هورمون‌ها با روشهای درمانی تجویز شده توسط پزشک نیز میتواند مفید باشد.
مشکل در کاهش وزن
PCOS روی زنان چاق بیشتر از دیگر افراد تأثیر میگذارد. هورمونهای اضافی که از بافتهای چربی ترشح میشوند میتوانند با افزایش اشتها، کاهش تمایل به ورزش کردن و کاهش توانایی بدن برای سوزاندن کالری‌ها، کاهش وزن را برای بدن دشوار کند. تمامی این‌ها میتوانند کاهش وزن را دشوارتر کنند اما مسلماً آن را غیرممکن نمیکنند.
PCOS روی زنانی که چاقی مفرط دارند بیشتر از دیگر زنان تأثیر میگذارد. با این حال، کاهش 5 درصد از کل وزن بدن میتواند تأثیر بسیار خوبی روی بهبود علائم تنبلی تخمدان داشته باشد.
در واقع برخی از زنان با رسیدن به یک BMI سالم (بین 18 – 24) علائم تنبلی تخمدان خود را به طور کامل رفع کردند.
مشکل در باروری
قاعدگی نامنظم میتواند برنامه ریزی برای رابطه جنسی و باردار شدن را دشوار کند. PCOS میتواند تخمک گذاری را مختل کند و از رشد تخمک یا آزاد شدن در دیگر نقاط چرخه قاعدگی پیشگیری کند. همچنین PCOS میتواند از تخمک گذاری پیشگیری کند و اگر تخمک گذاری ندارید، نمیتوانید باردار شوید. با این حال، افراد مبتلا به PCOS ، باردار میشوند و شانس آنها در بارداری سالم و زایمان درست مانند دیگر زنان است.
درمان ناباروری ناشی از PCOS به معنی کنترل خود این بیماری است. در زنانی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، کاهش وزن نخستین قدم برای درمان است. پزشکتان ممکن است برای کمک به تخمک گذاری، داروهایی مانند کلومیفن تجویز کند. همچنین میتوانید از کیت تست تخمک گذاری یا اندازه‌گیری دمای بدن یا دیگر علائم تخمک گذاری استفاده کنید.
دیابت
PCOSممکن است احتمال بروز دیابت نوع 2 را افزایش دهد. عدم تعادل هورمونی ناشی از PCOS میتواند روی عملکرد انسولین نیز تأثیر بگذارد. دیابت به دلیل افزایش مقاومت در برابر انسولین و مقدار کم انسولین تولید شده توسط پانکراس رخ میدهد.
تنها دیابت نوع 2 نیست که با افزایش PCOS همراه است. دیابت نوع 1، بیماری ژنتیکی که معمولاً از کودکی ظاهر میشود، نیز با رشد بیش از اندازه PCOS همراه است. با این که ارتباط بین PCOS و دیابت شفاف نیست، اما اگر PCOS دارید، توصیه میکنیم وضعیت دیابت خود را نیز بررسی کنید.
چه زمانی برای علائم تنبلی تخمدان به پزشک متخصص زنان مراجعه کنیم؟
اگر متوجه شده‌اید تعدادی از علائم تنبلی تخمدان در شما نیز وجود دارند، بهتر است به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. پزشک برای شناسایی تعداد کیست‌ها و تشخیص بیماری، سونوگرافی انجام میدهد. در این زمان میتوانید با پزشک درمورد روشهای درمان مشورت کنید. اگر قصد دارید باردار شوید، پزشکتان میتواند در این زمینه به شما کمک کند.
PCOS ممکن است تأثیرات ناگهانی و شدید داشته باشد. اگر در قسمت پایینی سمت راست یا چپ شکم احساس درد دارید، ممکن است نشان دهنده ترکیده شدن کیست باشد که در این صورت به کمک پزشکی فوری نیاز دارید.
با اینکه PCOS میتواند روی سلامت تولید مثلتان تأثیر بگذارد، با مراقبت و درمان میتوان آن را درمان کرد چرا که بیماری خطرناکی نیست. پزشک متخصص زنان میتواند برای بهبود بیماری و کاهش تأثیرات آن روی باروری بهترین روش درمان را به شما توصیه کند.