زایمان به موقع و تولد نوزاد سالم یکی از مهم‌ترین آرزوهای هر خانواده است. اما گاهی بارداری طبق برنامه پیش نمی‌رود و شرایطی به نام زایمان زودرس رخ می‌دهد. به طور متوسط، از هر ۱۰ بارداری یک مورد به زایمان زودرس منجر می‌شود و این وضعیت می‌تواند خطرات جدی برای نوزاد و مادر به همراه داشته باشد.

زایمان زودرس دقیقا چه زمانی رخ می‌دهد؟

زایمان زودرس به تولدی گفته می‌شود که پس از هفته ۲۰ بارداری و قبل از هفته ۳۷ اتفاق بیفتد.

• حدود یک‌سوم این زایمان‌ها قبل از هفته ۳۴ رخ می‌دهد.
• هرچه تولد زودتر باشد، مشکلات نوزاد به دلیل نارس بودن بیشتر خواهد بود.
• سلامتی نوزاد وابسته به هفته بارداری و وزن هنگام تولد است.

علائم زایمان زودرس در بارداری

شناخت علائم اولیه می‌تواند جان مادر و نوزاد را نجات دهد:

• دردهای منظم شکمی که شدت می‌گیرند.
• سفت و شل شدن رحم در فواصل کوتاه.
• دردهایی که با استراحت یا تغییر حالت بهبود نمی‌یابند.

در صورت مشاهده این نشانه‌ها باید فوراً به متخصص زنان مراجعه شود.

دلایل اصلی زایمان زودرس

• سابقه زایمان زودرس در بارداری قبلی.
• نارسایی یا جراحی‌های دهانه رحم.
• عفونت‌های درمان‌نشده ادراری یا تناسلی.
• سیگار کشیدن یا سبک زندگی ناسالم.
• بارداری چندقلویی یا فاصله کوتاه بین بارداری‌ها.
• فشار خون بالا، دیابت یا مشکلات رشد جنین.

چگونه می‌توان زایمان زودرس را تشخیص داد؟

در زنان پرخطر، پزشک می‌تواند با سونوگرافی و اندازه‌گیری طول دهانه رحم بین هفته ۱۶ تا ۲۴ بارداری، احتمال زایمان زودرس را بررسی کند. همچنین کسانی که سابقه زایمان نارس دارند، از همان ابتدای بارداری در گروه پرخطر قرار می‌گیرند.

آیا زایمان زودرس قابل پیشگیری است؟

خبر خوب این است که در بسیاری از موارد، می‌توان با اقدام به موقع احتمال زایمان زودرس را کاهش داد:

• استفاده از داروهای مخصوص برای تقویت دهانه رحم.
• بخیه‌گذاری دهانه رحم (سرکلاژ) در موارد خاص.
• مراقبت‌های پزشکی منظم در دوران بارداری.

اهمیت هفته‌های بارداری در نوزاد نارس

هر روزی که جنین در رحم مادر باقی بماند شانس زنده‌مانی او بیشتر می‌شود. به طور مثال:

• در هفته‌های قبل از ۳۰ بارداری، هر روز تأخیر در زایمان ۲٪ شانس بقا را افزایش می‌دهد.
• نوزادان با وزن بالای ۶۰۰ گرم معمولاً وضعیت بهتری دارند.

پیشگیری، بهترین راه‌حل

زایمان زودرس یکی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر نوزادان است. بنابراین شناسایی مادران پرخطر، مراقبت‌های منظم و انتخاب بیمارستانی با بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) نقش بسیار مهمی در نجات جان نوزاد دارد.