ارتباط بین عفونت و ناباروری مدت هاست که شناخته شده است. از همه علل ناباروری زنان، عوامل لوله ای حدود 30-40 است. عفونت‌هایی که منجر به عفونت‌های بدون علامت میشوند، آسیب‌رسان‌تر هستند، زیرا فقدان علائم، بیمار را از مراجعه به موقع پزشکی و در نتیجه آسیب مزمن به اندام‌های لگن بازمی‌دارد. در واقع، مدیریت به موقع عفونت‌های مقاربتی یا سایر عفونت‌ها در پیشگیری از آسیب، ناتوانی، درد مزمن لگن، تغییر رابطه لوله‌ای تخمدان و در نتیجه به حفظ باروری کمک زیادی می‌کند.
آسیب شناسی لوله ها از شایع ترین علل ناباروری و تشخیص اولیه در حدود 30 تا 35 درصد از زوج های نابارور است. سابقه بیماری التهابی لگن (PID)، سقط سپتیک، پارگی آپاندیس، جراحی لوله‌ها یا حاملگی خارج رحمی احتمال آسیب لوله‌های رحمی را مطرح می‌کند. PID بدون شک علت اصلی ناباروری فاکتور لوله ای و حاملگی خارج از رحم است. مطالعات کلاسیک در زنان مبتلا به PID که توسط لاپاراسکوپی تشخیص داده شده است، نشان داده است که خطر ناباروری بعدی لوله‌ها با تعداد و شدت عفونت‌های لگنی افزایش می‌یابد. به طور کلی، بروز تقریباً 10-12٪ بعد از یک اپیزود، 23-35٪ بعد از دو و 54-75٪ بعد از سه دوره PID حاد است.[1] شایع ترین علل عفونت لگن پاتوژن های مقاربتی و دستکاری های داخل رحمی مانند کورتاژ، تخلیه و غیره است.
تقریباً 35 درصد از زنانی که مشکل ناباروری دارند، دچار تغییرات التهابی در مجرای تخمدان یا اطراف لوله هستند که با عملکرد لوله تخمدان تداخل دارد. بیشتر این تغییرات ناشی از عفونت است. تخمین زده می شود که سالپنژیت در 15 درصد از زنان در سن باروری رخ می دهد و 2.5 درصد از کل زنان در اثر سالپنژیت در سن 35 سالگی نابارور می شوند.[2] از آنجایی که در بیشتر موارد، به ویژه مواردی که توسط کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد میشوند، علائم و نشانه‌ها اغلب ناچیز هستند یا وجود ندارند، درصد واقعی زنان مبتلا به عفونت دستگاه تناسلی فوقانی احتمالا دست کم گرفته می‌شود.
باکتری‌ها
شایع‌ترین باکتری‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت تناسلی و ناباروری شوند، عبارتنداز:
نیسریا گونوره‌آ: از عوامل مؤثر در بروز بیماری سوزاک، باکتری «نیسریا گونوره‌آ» است. ابتلا به سوزاک در زنان با عوارض عدیده ای همراه است. این میکروب باعث عفونت مجرای ادرار می‌شود که اگر درمان نشود، عفونت به سایر نقاط دستگاه تناسلی سرایت خواهد کرد. معمولاً در خانم‌ها این بیماری با علایم کمتری نمایان می‌شود و همزمان با عفونت مجرای ادرار، دهانه رحم نیز دچار عفونت می‌شود ولی در مردان سوزش و ترشح چرکی از مجرای ادرار را در پی دارد. در 20-10 درصد خانم‌هایی که مبتلا به سوزاک هستند، عفونت به طرف داخل رحم، لوله‌های رحمی و لگن گسترش پیدا می‌کند و باعث عفونت مناطق فوق و چسبندگی لگنی می‌شود. گاهی شدت عفونت آنقدر شدید است که باعث تشکیل آبسه می‌شود. چسبندگی رحم، انسداد لوله‌های رحمی و عفونت لگنی از علل ناباروری به‌دلیل ابتلا به سوزاک در زنان هستند.
مایکوپلاسماهای تناسلی: مایکوپلاسماها در دستگاه تناسلی و منی مردان به وفور یافت می‌شود. شایع‌ترین مایکوپلاسمایی که در دستگاه تناسلی دیده می‌شود، «یوره‌آ پلاسما یوره آلیتیکوم» است که نقش مؤثری در بروز عفونت‌های غیرسوزاکی در مجرای ادراری مردان دارد. علاوه بر این، یوره‌آ پلاسما یوره‌آلیتیکوم باعث افزایش تولید مواد اکسیدان می‌شود که افزایش آن در مایع منی در درازمدت به کیفیت و کمیت اسپرم آسیب می‌زند. در واقع از مهم‌ترین علل بروز ناباروری در مردان، ازدیاد مواد اکسیدانی در مایع منی است.
کلامیدیا: ابتلا به عفونت‌های کلامیدیایی در هر دو جنس می‌تواند باعث ناباروری شود، اگرچه تإثیر آن در خانم‌ها بیش از مردان است. کلامیدیا، شایع‌ترین عامل بروز عفونت غیرسوزاکی در مجرای ادرار مردان است که می‌تواند باعث عفونت اپیدیدیم و بیضه شود. به دنبال بروز این مشکل و عفونت لگنی ناباروری ایجاد می‌شود. عفونت با کلامیدیا باعث تولید آنتی‌بادی ضداسپرم در بدن می‌شود که بیشتر به قدرت باروری آسیب می‌زند. از آنجا که این عفونت در مردان بدون علامت است میکروب به‌راحتی به خانم‌ها منتقل و باعث عوارض خطیری مانند آسیب به دهانه رحم می‌شود. یکی از علل مهم انسداد لوله‌های رحمی و بارداری خارج رحمی در زنان، عفونت کلامیدیایی است که در خانم‌های جوان شایع است و با آسیب رساندن به قدرت باروری، از عوامل مهم باناروری به‌شمار می‌رود.
آنتروباکترها: آنتروباکترها، باکتری‌هایی هستند که داخل روده زندگی می‌کنند. شایع‌ترین علت پروستاتیت (عفونت پروستات) حاد و مزمن در مردان آنتروباکترهاست (80-65 درصد). از آنتروباکترها می‌توان به ای‌کولای، پروتئوس و کلبسیلا اشاره کرد. در خانم‌ها به‌دلیل کوتاه بودن میاندوراه، این میکروب‌ها ممکن است به راحتی وارد دستگاه تناسلی و سیستم ادراری و در نهایت بروز عفونت واژن، رحم، لوله‌های رحمی و لگن شود که بسیار خطرناک است. یکی از راه‌های انتقال این میکروب‌های روده به سیستم تناسلی، داشتن روابط زناشویی نامتعارف است.
قارچ‌ها و الگل‌ها
شایع‌ترین قارچ‌ها و انگل‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت تناسلی و ناباروری شوند، عبارتنداز:
کاندیدا: یکی از قارچ‌های مهم که سیستم تناسلی را گرفتار می‌کند، قارچ کاندیداست. این قارچ به‌طور طبیعی در مجرای ادرار مردان وجود دارد و اگر وارد مایع منی شود، باعث آسیب به حرکت اسپرم می‌شود. در دستگاه تناسلی زنان نیز این قارچ به‌طور طبیعی رشد می‌کند و باعث عفونت می‌شود. عفونت با این قارچ گاهی ساده و گاهی خطرناک است.
تریکومونا وازینالیس: شایع‌ترین انگل که در دستگاه تناسلی مردان و زنان وجود دارد، «تریکومونا واژینالیس» است که باعث عفونت مجرای ادرار و پروستات در مردان مردان مبتلا به عفونت پروستات که تحت درمان هستند، می‌شود. این بیماری در طبقات پایین اجتماعی مخصوصاً بین زنان شایع است و باعث بروز علایم آژاردهند می‌شود. با توجه به اینکه این عفونت در مردان بدون علامت است به‌راحتی به شریک زندگی منتقل می‌شود. بروز عفونت‌های باکتریایی در خانم‌هایی که دچار عفونت وازن با این انگل هستند، شایع‌تر است چون این انگل با ایجاد تغییرهایی در سلول‌های واژن، آنها را مستعد ابتلا به عفونت‌های باکتریایی می‌کند.
آمیب: آمیب نوعی انگل روده‌ای است که می‌تواند باعث ناباروری کامل خانم‌ها شود و یکی از راه‌های انتقال آن به دستگاه تناسلی خانم‌ها، برقراری روابط زناشویی نامتعارف است.
ویروس‌ها
شایع‌ترین ویروس‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت تناسلی و ناباروری شوند، عبارتنداز:
تبخال تناسلی: در مردان عفونت مایع منی با ویروس عامل بیماری تبخال تناسلی باعث آسیب به باروری می‌شود. اگر ثابت شود مایع منی با این ویثروس آلوده شده است، درمان مناسب باعث بهبود کیفیت اسپرم می‌شود. عفونت با ویروس تبخال تناسلی باعث التهاب لگنی در خانم ها می‌شود.
ویروس زگیل تناسلی: ویروس این بیماری در برخی مردان دچار آزواسپرمی (تعداد اسپرم‌ها صفر است) در نمونه‌برداری از بیضه‌ها، نمایان می‌شود. ویروس زگیل تناسلی باعث کاهش حرکت اسپرم‌ها می‌شود. در خانم‌ها به علت آسیب به لوله‌های رحمی می‌تواند باعث ناباروری شود.
ویروس HIV عامل ایدز: ویروس HIV علاوه بر اینکه باعث آسیب به اسپرم می‌شود، احتمال ابتلا به سایر عفونت‌های دستگاه تناسلی را نیز افزایش می‌دهد.
تقریباً 35 درصد از زنانی که مشکل ناباروری دارند، دچار تغییرات پس از التهابی در مجرای تخمدان یا اطراف لوله هستند که با عملکرد لوله تخمدان تداخل دارد. بیشتر این تغییرات ناشی از عفونت است. تخمین زده می شود که سالپنژیت در 15 درصد از زنان در سن باروری رخ می دهد و 2.5 درصد از کل زنان در اثر سالپنژیت در سن 35 سالگی نابارور می شوند.[2] از آنجایی که در بیشتر موارد، به ویژه مواردی که توسط کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد میشوند، علائم و نشانه‌ها اغلب ناچیز هستند یا وجود ندارند، درصد واقعی زنان مبتلا به عفونت دستگاه تناسلی فوقانی احتمالا دست کم گرفته می‌شود.
متأسفانه، تأثیر عواقب عفونی بر تولید مثل انسان به عنوان یک نتیجه از بی بند و باری جنسی و محبوبیت روش های غیر مانعی پیشگیری از بارداری همچنان در حال افزایش است. C. trachomatis و عفونت های سوزاک، و همچنین عفونت های بی هوازی مخلوط، شایع ترین علل عفونت دستگاه تناسلی فوقانی هستند که منجر به بیماری التهابی لگن (PID) می شود. واژینوز باکتریایی، تریکوموناس واژینالیس و کاندیدا آلبیکنس شایع ترین علل باکتریایی، تک یاخته ای و قارچی عفونت های دستگاه تناسلی تحتانی هستند. اگرچه عفونت‌های سوزاک در دهه گذشته رو به کاهش بوده است، عفونت کلامیدیا در دستگاه تناسلی مردانه و زنانه همچنان یک مشکل فزاینده است و C. trachomatis علت اصلی ناباروری فاکتور لوله‌ای است.[3] C. trachomatis معمولاً سه تا پنج برابر بیشتر از نایسریا گونوره از دستگاه تناسلی افراد آلوده بهبود می یابد.
زنان دو برابر مردان در حین یک عمل مقاربتی محافظت نشده با شریک آلوده دچار سوزاک یا کلامیدیا می شوند. بسیاری از زنان تازه آلوده هیچ علامتی ندارند و بنابراین به دنبال مداخله پزشکی نیستند و همچنان عفونت را به سایر شرکای جنسی منتقل می کنند. تخمین زده می شود که 10 تا 20 درصد از زنان درمان نشده مبتلا به سوزاک اندوسرویکال یا عفونت کلامیدیا در نهایت به سالپنژیت مبتلا می شوند.[4] Scholes و همکاران [5] آزمایش روتین زنان فعال جنسی را برای جلوگیری از عواقبی مانند بیماری التهابی لگن و در نتیجه ناباروری توصیه کردند. علیرغم تمرکز فعلی بر بیماری های مقاربتی (STDs)، ناباروری ممکن است به دنبال عفونت های منتقله از راه خون مانند سل، عفونت های هوازی و بی هوازی مخلوط سایر نقاط لگن، عوارض التهابی ترومای جراحی، سپسیس پس از سقط و نفاس، و پارگی آپاندیکول باشد. .
عفونت ها و ناباروری مردان
عفونت های حاد و مزمن دستگاه تناسلی از علل شناخته شده ناباروری در مردان هستند (جدول 1). دوره های اورکیت حاد یا اپیدیدیمیت ممکن است منجر به آسیب دائمی به بیضه یا انسداد مجاری انزالی وابران شود. C. trachomatis تقریباً 50٪ اپیدیدیمیت را در مردان زیر 35 سال از نظر جنسی فعال ایجاد می کند. انسداد یک طرفه اپیدیدیم به ندرت تشخیص داده می شود و تأثیر آن بر باروری تا حد زیادی ناشناخته است. با این حال، 80٪ از مردان مبتلا به انسداد مجرای یک طرفه دارای آنتی بادی برای اسپرم هستند که یکی از دلایل بالقوه ناباروری مردان است.[6] ارزیابی مناسب یک نمونه مایع منی شامل آزمایش‌هایی مانند وجود فروکتوز منی، آلفا گلوکوزیداز خنثی و pH کمک زیادی به تمایز بین آزواسپرمی انسدادی و غیرانسدادی می‌کند.
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.