بارداری خارج از رحم زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده در خارج از دیواره اصلی رحم لانه گزینی کرده و رشد می‌کند. بارداری با یک تخمک بارور شده آغاز می‌شود. در حالت عادی تخمک بارور شده به دیواره رحم وصل می‌شود.
بارداری خارج از رحم اغلب اوقات در لوله‌های فالوپ رخ می‌دهد که تخمک‌ها را از تخمدان به سمت رحم هدایت می‌کنند. این نوع حاملگی خارج از رحم، حاملگی لوله‌ای نامیده می‌شود. گاهی اوقات بارداری خارج از رحم در دیگر قسمت‌های بدن مانند تخمدان‌ها، دیواره شکم یا قسمت پایینی سرویکس رخ می‌دهد که به واژن متصل می‌شود.
حاملگی خارج از رحم نمی‌تواند به حالت عادی رشد کند. تخمک بارور شده زنده نخواهد ماند و بافت رشد کننده در صورتی که درمان نشود ممکن است خطرات جانی مانند خونریزی به همراه داشته باشد.
علائم بارداری خارج از رحم
ممکن است در ابتدا متوجه چیزی نشوید. با این حال در برخی زنان که باردرای خارج از رحم دارند، ممکن است علائم و نشانه‌های اولیه حاملگی دیده شود. مثل:
اگر تست بارداری انجام دهید ممکن است نتیجه آن مثبت باشد. با این حال، بارداری خارج از رحم نمی‌تواند در حالت نرمال رشد کند.
علائم و نشانه‌ها، با رشد تخمک در محل نامناسب، بیشتر خواهند شد.
علائم هشدار دهنده اولیه بارداری خارج از رحم
اغلب نخستین نشانه بارداری خارج از رحم، درد لگن است. خونریزی خفیف نیز ممکن است رخ دهد.
اگر خون از لوله فالوپ جاری شود، ممکن است درد شکم بیشتر شود و احساس ناراحتی در لگن بیشتر شده یا احساس نیاز به دفع مدفوع در فرد ایجاد شود. علائم خاص شما به این بستگی دارند که خون در کجا جمع شود و کدام دسته از عصب‌ها تحریک شوند.
علائم اورژانسی
اگر تخمک بارور شده به رشد خود در لوله‌های فالوپ ادامه دهد، می‌تواند منجر به پاره شدن آن شود. خونریزی سنگین داخل شکم نیز محتمل است. علائم این مشکل خطرناک عبارتنداز :
چه زمانی به متخصص زنان مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن هرگونه علائم یا نشانه‌های حاملگی خارج از رحم، فوراً به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید:
-
درد شدید شکم یا درد لگن در دوران بارداری
-
خونریزی غیر طبیعی واژن
-
سرگیجه یا ضعف شدید
-
دیگر علائم نگران کننده، به ویژه اگر عوامل خطر آفرین حاملگی خارج از رحم را نیز داشته‌اید.
علل بارداری خارج از رحم
بارداری لوله‌ای رایج‌ترین نوع حاملگی خارج از رحم، زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده در راه خود به سمت رحم گیر کند و معمولاً علت آن این است که لوله فالوپ آسیب دیده یا شکل آن تغییر کرده است. عدم تعادل هورمونی یا رشد غیر طبیعی تخمک بارور شده نیز می‌تواند در این مورد نقش داشته باشد.
برخی عوامل که احتمال وقوع حاملگی خارج از رحم را بیشتر می کنند عبارتند از:
* سابقه بارداری خارج از رحم
اگر پیش‌تر این نوع بارداری را داشته‌اید، احتمال اینکه مجدداً آن را داشته باشید وجود دارد.
* التهاب یا عفونت
بیماری‌های مقاربتی مانند گونوره آ یا کلامیدیا می‌توانند سبب التهاب لوله‌های فالوپ و دیگر اعضای نزدیک به آن‌ها شوند و خطر این مشکل را افزایش دهند.
* درمان ناباروری
برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند زنانی که لقاح مصنوعی (IVF) یا درمان‌های مشابه آن را انجام داده‌اند بیشتر در معرض حاملگی خارج از رحم هستند. ناباروری نیز ممکن است این خطر را بیشتر کند.
* جراحی لوله‌های رحم
انجام عمل جراحی برای درمان لوله فالوپ مسدود یا آسیب دیده نیز می‌تواند خطر این مشکل را بیشتر کند.
* نوع روش پیشگیری از بارداری
در صورت استفاده از دستگاه IUD احتمال باردار شدن بسیار نادر است. با این حال، اگر در صورت وجود این دستگاه، باردار شوید، به احتمال زیاد حاملگی خارج از رحم خواهد بود. در صورتی که پس از عمل بستن لوله‌های فالوپ نیز باردار شوید، خطر حاملگی بیشتر است.
* مصرف سیگار
سیگار کشیدن درست پیش از حاملگی می‌تواند خطر خارج از رحم بودن آن را بیشتر کند. هرچه بیشتر سیگار بکشید، احتمال بارداری خارج از رحم بیشتر می‌شود.
پیشگیری از ایجاد بارداری خارج از رحم
هیچ راهی برای پیشگیری از حاملگی خارج از رحم وجود ندارد اما راه‌هایی هستند که خطر آن را کاهش دهد:
-
در طول رابطه همیشه از کاندوم استفاده کنید تا از بیماری‌های مقاربتی پیشگیری کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های عفونت لگن را کاهش دهید.
-
سیگار نکشید. اگر سیگار مصرف می‌کنید، پیش از اقدام به بارداری آن را ترک کنید.
نحوه تشخیص
معاینه لگنی می‌تواند به پزشک کمک کند نواحی درد، انقباض یا مشکلات لوله‌های فالوپ یا تخمدان را شناسایی کند. با این حال پزشک نمی‌تواند بدون آزمایش، بارداری خارج از رحم را تشخیص دهد. برای این کار به آزمایش و سونوگرافی نیاز دارید.
پزشک برای اطمینان یافتن از بارداری، آزمایش بارداری تجویز می‌کند. میزان هورمون HCG در مراحل مختلف حاملگی تغییر می‌کند. این آزمایش ممکن است هر چند روز یک بار تکرار شود تا زمانی که سونوگرافی بتواند حاملگی خارج از رحم را تشخیص دهد (معمولاً 5 الی 6 هفته پس از باردار شدن.(
سونوگرافی به متخصص زنان این امکان را می‌دهد که محل دقیق بارداری را مشخص کند. در این آزمایش یک دستگاه روی شکم قرار داده می‌شود. این دستگاه از امواج صوتی برای تصویرسازی از رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ استفاده می‌کند و این تصویر را به مانیتور می‌فرستد.
سونوگرافی شکم، برای تأیید بارداری یا بررسی خونریزی داخلی استفاده شود.
یک آزمایش خون کامل برای بررسی کم خونی یا دیگر نشانه‌های از دست دادن خون انجام می‌شود. اگر حاملگی خارج از رحم تشخیص داده شود، پزشک ممکن است آزمایش تشخیص گروه خونی نیز تجویز کند چرا که ممکن است به انتقال خون نیاز داشته باشید.