همه خانم ها کم و بیش با عمل سقط جنین آشنا هستند اما شاید تعداد کمی از خانم ها علائم سقط را بشناسند و یا درباره شرایط آن بدانند. در صورتی که آگاهی از این عمل برای زنان باردار بسیار لازم است. چون شاید بعضی از آنها شرایط سقط را داشته باشند اما هنوز برای آن اقدام نکرده اند.
عادت هایی که در سبک زندگی خود-تخریبگر وجود دارند، مانند سیگار کشیدن یا مصرف مواد مخدر و ترکیبات مضر دیگر، بی نهایت برای دوره بارداری مخرب و زیان بار هستند. امروزه ثابت شده است که این عادت ها می توانند دیر یا زود به سقط جنین منجر شوند.
شناخت نشانه ها و روند سقط جنین
متاسفانه، زمانی که سقط آغاز شد، هیچ کاری برای متوقف کردن آن نمی‌توانید بکنید و مسلما نباید خواستار توقف آن باشید، چراکه تعداد بسیار زیادی از این تلفات به علت مشکلات شدید در رویان یا جنین است.
نشانه‌های مشهود سقط شامل خونریزی شدید و گرفتگی عضلانی می‌باشد که بر خلاف دیدن لکه‌های خونی است که مکررا در اوایل بارداری اتفاق می‌افتد. این لکه‌های کم‌رنگ، می‌تواند به علت جایگزینی تخمک بارورشده باشد یا بوسیله جفت درحال رشد که ریشه‌های خود در دیواره‌ها و رگ‌های خونی رحم فرو می‌برد. اما نیمی از اوقات، خونریزی نشان‌دهنده سقط جنین است و این در نتیجه از بین رفتن رویان و آغاز تخریب آن است. زمانی‌که شروع به خونریزی می‌کنید، کار به پایان رسیده است، معمولا هفت تا ده روز بعد از پایان کار، خونریزی را مشاهده می‌کنید.
درصورتی‌که فکر می‌کنید، ممکن است، جنین را سقط کنید، پزشک خود را مطلع سازید. اگر واقعا سقط جنین داشته‌اید، پزشک می‌خواهد اطمینان حاصل کند که بافت‌های تخریب شده کاملا از بدنتان خارج شود. در غیر اینصورت، به روندی به نام D&C (کورتاژ) نیاز دارید.
دلایل سقط جنین
بعضی از بیماری‌‌ها مانند تیروئید، دیابت، عفونت مجاری دستگاه تناسلی و لاغری یا چاقی بیش از حد می‌توانند باعث سقط جنین شوند. به همین دلیل باید قبل از لقاح‌جنین، نسبت به کنترل و مداوای چنین بیمار‌هایی اقدام کنید. بسیاری از بانوان تصور می‌کنند که استرس می‌تواند باعث سقط جنین شود، ولی دلیل علمی برای اثبات این تصور وجود ندارد. هیچگونه دلیل معتبری که استرس یا اضطراب را با سقط جنین مرتبط بداند، در دسترس نیست.
بعضی از عفونت‌ها مثل لیستریا نیز می‌تواند باعث سقط جنین شود. اما خوشبختانه این موارد به ندرت اتفاق می‌افتد.
در این مطلب نگاهی دقیق به این موضوع می‌اندازیم و شما را از آخرین پژوهش‌ها درباره علت سقط جنین و راه های جلوگیری از سقط جنین که هم اکنون در دسترس است مطلع می‌کنیم.
اختلالات کروموزمی
یکی از شایع ترین علت هایی که درنهایت به سقط جنین منجر می شود، وجود اختلال در کروموزوم تخمک یا اسپرم درحین شکل گیری جنین است. در حالی که بعضی از اختلال های کروموزومی مانند تریزومی 21 (شایع ترین نوع سندرم داون) زندگی جنین را ناممکن نمی کنند، اما بعضی از اختلال های کروموزومی هم به سادگی با ادامه حیات جنین ناسازگار هستند. در این موارد است که رشد و تکامل جنین از نظر ژنتیکی اساسا متوقف می شود و حالت دیگری جز سقط جنین برای آن متصور نیست.
علت های اصلی سقط جنین به دو گروه وسیع، مشکلات با رویان یا جنین و مشکلات بدنی مادر تقسیم می‌شود. مسبب بیش از ۵۰ درصد مشکلات رویان است، آنچه که متخصصین به عنوان خطاهای کروموزومی آنرا به حساب می‌آورند.
این خطاها می‌تواند آنچنان چشمگیر باشد که بارداری به خودی‌خود هرگز اتفاق نیافتد، ممکن است، تخمک بارور شده شروع به تقسیمات سلولی کرده و رشد کند، اما نتواند خود را در لایه های دیواره رحمی جایگزین کند. تخمکی که به این شیوه بارور شود، هرگز به مقصدی نخواهد رسید که یک خانم از تست بارداریش جواب مثبت بگیرد.
بخش عظیمی از جنین‌هایی که از نظر ژنتیکی غیرعادی هستند، در دیواره رحم جایگزین نمی‌شوند و تعداد معدودی که جایگزین می‌شوند، اکثرا سریعا سقط می‌شوند. بدن به خودی خود مشکل را شناسایی کرده و به آن رسیدگی می‌کند، حتی قبل از اینکه فرد متوجه بارداریش شود. اکثر سقط ها در دوازده هفته اول رخ می‌دهد. زمانی‌که از محدوده هشت تا ۱۲ هفتگی عبور کردید و پزشک ضربان قلب جنین را با اولتراساند مشاهده کرد،مادر باردار ۹۸ درصد شانس گذراندن دوره کامل و زایمان نوزادی سالم را دارد.
ارتباط سن با اختلالات کروموزومی و سقط جنین
اختلالات کروموزومی در بارداری رابطه بسیار نزدیکی با سن خانم‌ها دارد. هرچه سن بانوان افزایش می‌یابد، احتمال سقط جنین بیشتر می‌شود.
خانمی با سن ۳۵ سال یا جوانتر، ۱۵ درصد احتمال سقط جنین را دارد و همانطوری‌که سن به ۳۹ سال نزدیک می‌شود، احتمال سقط ۲۰ درصد می‌شود. در سن ۴۰ سالگی احتمال خطر به ۳۰ درصد افزایش می‌یابد و زمانی‌که سن خانمی ۴۲ سال یا بیشتر می‌شود، احتمال سقط نزدیک به ۴۰ درصد می‌رسد.
بیماری دیابت
در مورد بیماری دیابت باید گفت دیابت کنترل نشده است که باعث سقط جنین می شود. به همین دلیل، بیمارانی که با بیماری دیابت مواجه هستند و قصد باردار شدن دارند، حتما باید در مورد این کار با پزشک خودشان مشورت کنند. پزشکان می توانند از راه های مختلفی برای کنترل قند خون کمک بگیرند یا آزمایش های مختلفی را برای ارزیابی وضعیت و شدت دیابت برای بیمار تجویز کنند.
اختلال های تیروئیدی
اختلال های تیروئیدی، چه از نوع کم کاری تیروئید و چه از نوع پُرکاری تیروئید، می توانند به شکل گیری مشکلات مختلف مانند ناباروری یا سقط جنین چندباره منجر شوند. در مواردی که عملکرد تیروئید زنان کمتر و ضعیف تر از حد عادی است، بدن سعی می کند که از طریق تولید هورمون هایی که تخمک گذاری را سرکوب می کنند، این کمبود را جبران کند. در موارد پُرکار بودن تیروئید زنان نیز تولید بیش از حد هورمون ها می تواند عملکرد استروژن را مختل کند و به دو مشکل منجر شود:نامطلوب شدن محیط رحم برای کاشت جنین یا خون ریزی غیرعادی در رحم.
اختلالات ساختاری رحم
دومین علت بسیار معمول سقط زودهنگام، اختلالات در بدن بانوان بوده که در اغلب موارد مشکل رحمی است. در تحقیقات آمده است که حداقل ۳۰ درصد تمامی سقط‌ها به علت ساختار رحم است. در میان این‌ها، غده فیبروز بزرگترین مشکل است.
گرچه این غده‌های خوش‌خیم در سن باروری بانوان بسیار معمول هستند، تمامی آنها باعث سقط نمی‌شوند. کلید مسئله مکان و اندازه آنهاست. هرچه غده به مرکز رحم نزدیک‌تر باشد که در آن تخمک بارورشده می‌تواند جایگزین می‌شود، به احتمال بیشتری باعث سقط جنین می‌شود و درباره اندازه نیز، هر غده‌ای بزرگتر از ۵ سانتی‌متر می‌تواند مسئله‌ساز باشد. برای خارج کردن غده فیبروز در کاهش خطر سقط جنین، اغلب اجرای عمل جراحی بسیار موثر است، بدون اینکه مانع توانایی فرد در لقاح جنین یا ادامه بارداری تا انتهای دوره کامل شود.
اختلالات هورمونی
اختلالات هورمونی در مادران سومین علت اصلی محتمل سقط جنین است. در تحقیقات جهانی آمده است: ده درصد سقط ها مرتبط به رخدادهای هورمونی به ویژه میزان کم پروژسترون است. پروژسترون بدن بانوان را تشویق می‌کند که جنین و طبیعت سُست سیستم ایمنی بدن مادر (تحت تاثیر جنین) را به‌عنوان مسئله‌ای رضایت‌بخش قبول کند. اگر میزان این هورمون در خانمی بطور طبیعی کم باشد، ولی تا هفته ۸ تا ۱۰ بارداری از مکمل های پروژسترون استفاده کند که در آن زمان جفت شروع به تولید پروژسترون می‌کند، بطور شگفت‌انگیزی احتمال نتیجه بارداری سالم را افزونی می‌بخشد.
اختلالات انعقاد خون یا ترومبوفیلیا
اختلالات لخته خونی یا ترومبوفیلیا در مادران، چهارمین علت اصلی احتمالی سقط است. لخته خونی در کوچکترین و شکننده ترین رگ‌های خونی جنین، جفت و بندناف شکل می‌گیرد.
اختلالات لخته خونی می‌تواند مانع جریان خون شده و باعث از بین رفتن رویان شود. درمان‌های ضد لخته‌شدن خون مثل آسپرین در مقادیر کم و استفاده از داروی هپارین طی بارداری به پیشگیری از لخته‌شدن خون کمک کرده و احتمال خطر سقط را کاهش می‌دهد.
سبک زندگی
عادت هایی که در سبک زندگی خود-تخریبگر (Self-destructive) وجود دارند، مانند سیگار کشیدن یا مصرف مواد مخدر و ترکیبات مضر دیگر، بی نهایت برای دوره بارداری مخرب و زیان بار هستند. امروزه ثابت شده است که این عادت ها می توانند دیر یا زود به سقط جنین منجر شوند.
اختلال های سیستم ایمنی
اختلال های سیستم ایمنی همواره محل بحث های گسترده ای بوده اند و محققان و متخصصان در این زمینه با همدیگر اختلاف نظر دارند، چون هنوز نقش این اختلال ها در سقط جنین به روشنی مشخص نشده است. با این حال، مراجع معتبر بر سر این موضوع توافق دارند که بعضی از اختلال های خودایمنی در سقط جنین و خصوصا سقط جنین تکرارشونده از نقش مهمی برخوردار هستند. اگرچه نقش دقیق عوامل مربوط به سیستم ایمنی در سقط جنین واقعا پیچیده است، اما ساده ترین توضیحی که می توان برایش ارائه داد، چنین است: بدن، بارداری را قبول نمی کند.
سقط جنین بعد از سه ماهه اول بارداری (سقط جنین دیرهنگام)
سقط جنین دیرهنگام در کمتر از دو درصد از بارداری‌ها اتفاق می‌افتد. بعد از سه‌ماهه اول، سقط جنین معمولا به علت اختلالات کروموزومی رخ می دهد و دلیل این اختلالات نیز معمولا ناهنجاری‌های نادر کروموزومی ارثی، عفونت رحمی یا دهانه رحمی است.
در سقط جنین دیرهنگام، دهانه رحم (Cervix) نمی‌تواند از جنین درحال رشد حمایت کند. ضعف دهانه رحم ممکن است به دلیل آسیبی باشد که در جراحی قبلی یا بارداری قبلی به آن وارد شده است و یا دلایل وراثتی باعث بروز آن گردد.
از هفته ۱۶ تا ۲۴ بارداری اکثر سقط‌جنین‌ها به علت ضعف دهانه رحمی اتفاق می‌افتند. اگر پزشکتان تشخیص دهد که مشکل ضعف دهانه رحمی دارید، امکان دارد برای بسته نگهداشتن دهانه رحم بخیه کوچکی به آن بزند که آنرا سرکلاژ سرویکس (Cervical cerclage) می‌نامند. ضعف دهانه رحمی از هر 500 باردار فقط یک نفر را با مشکل مواجه می کند.