یکی از دلایل نازایی در خانمها، عفونت دستگاه تناسلی است. عفونتها می‌توانند قسمت‌های مختلف دستگاه ژنیتال داخلی یا خارجی زن را درگیر کنند و سبب درد و در درازمدت ناباروری آنها شوند.
دستگاه تناسلی زنان به دو قسمت داخلی و خارجی تقسیم می شود. بخش های خارجی نظیر واژن و دهانه رحم بیشتر در معرض آلودگی هستند. عفونت این مناطق تاثیر زیادی بر روی نازایی زن ایجاد نمی کند و به درمان های ساده پاسخ می دهند. دستگاه تناسلی داخلی شامل رحم، لوله های رحمی و تخمدان ها است. اساساً نوع باکتری و میکروبی که این قسمت ها را آلوده می کند با نوع آلودگی ژنیتال خارجی متفاوت است. راه آلودگی به این میکروب ها نیز متنوع است نظیر تماس جنسی آلوده، خون و... .
عفونت لوله های رحمی حدوداً ۱۰ درصد نازایی ها را تشکیل می دهد.
علایم این عفونت ها بر خلاف عفونت های دستگاه تناسلی خارجی دیر بروز می کند. ممکن است در موارد خفیف تا متوسط هیچ علامتی از نظر بالینی نداشته باشند.
گاهی عفونت های داخلی به صورت حاد، ناگهانی و شدید به صورت تب، ترشحات واژینال و... ظاهر می شود که اگر تشخیص داده نشوند در سال های بعد یعنی هنگام مراجعه خانم برای درمان نازایی با گرفتن عکس رنگی رحم سابقه یک عفونت در سال های قبل مشاهده می شود که باعث بسته شدن لوله ها می شود و در بعضی موارد بدون ایجاد علایم بالینی عوارض بدی بر جا می گذارد
مهمترین عارضه این عفونت ها امکان بسته شدن و آسیب لوله های رحمی است. زیرا وجود لوله های رحمی برای انتقال تخمک و باروری آن توسط اسپرم ضروری است. عفونت لوله های رحمی حدوداً ۱۰ درصد نازایی ها را تشکیل می دهد. علایم این عفونت ها بر خلاف عفونت های دستگاه تناسلی خارجی دیر بروز می کند. ممکن است در موارد خفیف تا متوسط هیچ علامتی از نظر بالینی نداشته باشند.
جسام خارجی نظیر آی.یو.دی (IUD) تامپون ها و… عواملی است که بدن را مستعد عفونت می کنند. البته در صورت کنترل های مرتب درصد ابتلا کاهش پیدا می کند. بیماری های عفونی نیز از طریق خون با منشأهای مختلف می توانند مشکلاتی را ایجاد کنند. از این قبیل عفونت ها می توان سل را نام برد که در کشور ما در موارد نادری مشاهده می شود. ولی در افراد مهاجری که از سایر کشورها آمده اند موارد بیشتری دیده شده است.
باکتری‌ها
شایع‌ترین باکتری‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت تناسلی و ناباروری شوند، عبارتنداز:
نیسریا گونوره‌آ: از عوامل مؤثر در بروز بیماری سوزاک، باکتری «نیسریا گونوره‌آ» است. ابتلا به سوزاک در زنان با عوارض عدیده ای همراه است. این میکروب باعث عفونت مجرای ادرار می‌شود که اگر درمان نشود، عفونت به سایر نقاط دستگاه تناسلی سرایت خواهد کرد. معمولاً در خانمها این بیماری با علایم کمتری نمایان می‌شود و همزمان با عفونت مجرای ادرار، دهانه رحم نیز دچار عفونت می‌شود ولی در مردان سوزش و ترشح چرکی از مجرای ادرار را در پی دارد. در 20-10 درصد خانم‌هایی که مبتلا به سوزاک هستند، عفونت به طرف داخل رحم، لوله‌های رحمی و لگن گسترش پیدا می‌کند و باعث عفونت مناطق فوق و چسبندگی لگنی می‌شود. گاهی شدت عفونت آنقدر شدید است که باعث تشکیل آبسه می‌شود. چسبندگی رحم، انسداد لوله‌های رحمی و عفونت لگنی از علل ناباروری به‌دلیل ابتلا به سوزاک در زنان هستند.
مایکوپلاسماهای تناسلی: مایکوپلاسماها در دستگاه تناسلی و منی مردان به وفور یافت می‌شود. شایع‌ترین مایکوپلاسمایی که در دستگاه تناسلی دیده می‌شود، «یوره‌آ پلاسما یوره آلیتیکوم» است که نقش مؤثری در بروز عفونت‌های غیرسوزاکی در مجرای ادراری مردان دارد. علاوه بر این، یوره‌آ پلاسما یوره‌آلیتیکوم باعث افزایش تولید مواد اکسیدان می‌شود که افزایش آن در مایع منی در درازمدت به کیفیت و کمیت اسپرم آسیب می‌زند. در واقع از مهمترین علل بروز ناباروری در مردان، ازدیاد مواد اکسیدانی در مایع منی است.
کلامیدیا: ابتلا به عفونت‌های کلامیدیایی در هر دو جنس می‌تواند باعث ناباروری شود، اگرچه تإثیر آن در خانمها بیش از مردان است. کلامیدیا، شایع‌ترین عامل بروز عفونت غیرسوزاکی در مجرای ادرار مردان است که می‌تواند باعث عفونت اپیدیدیم و بیضه شود. به دنبال بروز این مشکل و عفونت لگنی ناباروری ایجاد می‌شود. عفونت با کلامیدیا باعث تولید آنتی‌بادی ضداسپرم در بدن می‌شود که بیشتر به قدرت باروری آسیب می‌زند. از آنجا که این عفونت در مردان بدون علامت است میکروب به‌راحتی به خانمها منتقل و باعث عوارض خطیری مانند آسیب به درگن رحم می‌شود. یکی از علل مهم انسداد لوله‌های رحمی و بارداری خارج رحمی در زنان، عفونت کلامیدیایی است که در خانم‌های جوان شایع است و با آسیب رساندن به قدرت باروری، از عوامل مهم باناروری به‌شمار می‌رود.
آنتروباکترها: آنتروباکترها، باکتری‌هایی هستند که داخل روده زندگی می‌کنند. شایع‌ترین علت پروستاتیت (عفونت پروستات) حاد و مزمن در مردان آنتروباکترهاست (80-65 درصد). از آنتروباکترها می‌توان به ای‌کولای، پروتئوس و کلبسیلا اشاره کرد. در خانمها به‌دلیل کوتاه بودن میاندوراه، این میکروب‌ها ممکن است به راحتی وارد دستگاه تناسلی و سیستم ادراری و در نهایت بروز عفونت واژن، رحم، لوله‌های رحمی و لگن شود که بسیار خطرناک است. یکی از راه‌های انتقال این میکروب‌های روده به سیستم تناسلی، داشتن روابط زناشویی نامتعارف است.
قارچ‌ها و انگل‌ها
شایع‌ترین قارچ‌ها و انگل‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت تناسلی و ناباروری شوند، عبارتنداز:
کاندیدا: یکی از قارچ‌های مهم که سیستم تناسلی را گرفتار می‌کند، قارچ کاندیداست. این قارچ به‌طور طبیعی در مجرای ادرار مردان وجود دارد و اگر وارد مایع منی شود، باعث آسیب به حرکت اسپرم می‌شود. در دستگاه تناسلی زنان نیز این قارچ به‌طور طبیعی رشد می‌کند و باعث عفونت می‌شود. عفونت با این قارچ گاهی ساده و گاهی خطرناک است.
تریکومونا وازینالیس: شایع‌ترین انگل که در دستگاه تناسلی مردان و زنان وجود دارد، «تریکومونا واژینالیس» است که باعث عفونت مجرای ادرار و پروستات در مردان مردان مبتلا به عفونت پروستات که تحت درمان هستند، می‌شود. این بیماری در طبقات پایین اجتماعی مخصوصاً بین زنان شایع است و باعث بروز علایم آژاردهند می‌شود. با توجه به اینکه این عفونت در مردان بدون علامت است به‌راحتی به شریک زندگی منتقل می‌شود. بروز عفونت‌های باکتریایی در خانم‌هایی که دچار عفونت وازن با این انگل هستند، شایع‌تر است چون این انگل با ایجاد تغییرهایی در سلول‌های واژن، آنها را مستعد ابتلا به عفونت‌های باکتریایی می‌کند.
آمیب: آمیب نوعی انگل روده‌ای است که می‌تواند باعث ناباروری کامل خانمها شود و یکی از راه‌های انتقال آن به دستگاه تناسلی خانمها، برقراری روابط زناشویی نامتعارف است.
ویروس‌ها
شایع‌ترین ویروس‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت تناسلی و ناباروری شوند، عبارتنداز:
تبخال تناسلی: در مردان عفونت مایع منی با ویروس عامل بیماری تبخال تناسلی باعث آسیب به باروری می‌شود. اگر ثابت شود مایع منی با این ویثروس آلوده شده است، درمان مناسب باعث بهبود کیفیت اسپرم می‌شود. عفونت با ویروس تبخال تناسلی باعث التهاب لگنی در خانم ها می‌شود.
ویروس زگیل تناسلی: ویروس این بیماری در برخی مردان دچار آزواسپرمی (تعداد اسپرم‌ها صفر است) در نمونه‌برداری از بیضه‌ها، نمایان می‌شود. ویروس زگیل تناسلی باعث کاهش حرکت اسپرم‌ها می‌شود. در خانمها به علت آسیب به لوله‌های رحمی می‌تواند باعث ناباروری شود.
ویروس HIV عامل ایدز: ویروس HIV علاوه بر اینکه باعث آسیب به اسپرم می‌شود، احتمال ابتلا به سایر عفونت‌های دستگاه تناسلی را نیز افزایش می‌دهد.
● پیشگیری از بروز عفونت های تناسلی
در صورت استفاده از عوامل مستعدکننده عفونت نظیر آی. یو. دی (IUD) باید به طور مرتب تحت نظر پزشک باشند و در صورت مشاهده عارضه ای خاص زودتر از موعد مقرر نزد پزشک مراجعه کرده و از تماس های جنسی آلوده پرهیز کنند. در صورت مشاهده علایم عفونت به موقع نزد پزشک مراجعه کنند. علاوه بر آن تمامی خانم ها کنترل های شش ماهه تا یک ساله نزد پزشک متخصص زنان داشته باشند. مسیله مهم در این زمینه آموزش به جوانان است. آگاهی بهترین راه پیشگیری است.
در صورتی که خانم باردار مبتلا به عفونت باشد عوارضی مانند پارگی زودرس کیسه آب، سقط و زایمان زودرس در آن افزایش می یابد. بنابراین قبل از اقدام به بارداری معاینه توسط متخصص زنان ضروری می باشد.
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.