برای زوج هایی که امیدوار به پدر و مادر شدن هستند ، مشکل در بارداری (نازایی) می تواند ناامیدکننده و غیرمنتظره باشد. بسیاری از زوج هایی که با ناباروری دست و پنجه نرم می کنند در نهایت صاحب فرزند می شوند ، گاهی اوقات با کمک پزشک. یک گام مهم اولیه درک دلایل احتمالی ناباروری است.
به طور کلی ناباروری به عنوان عدم توانایی باردار شدن پس از 1 سال رابطه جنسی بدون محافظت تعریف می شود. بیشتر کارشناسان در این مرحله مراجعه به یک متخصص باروری را توصیه می کنند. از آنجا که شناخته شده است باروری در زنان با افزایش سن به طور مداوم کاهش می یابد ، زنان 35 ساله یا بیشتر ممکن است پس از 6 ماه تلاش برای ارزیابی و درمان خود فکر کنند.زنانی که توانایی باردار شدن را دارند، اما نمی‌توانند بارداری‌شان را تا پایان حفظ کنند نیز احتمالاً نابارور هستند. گاهی خانمی که مشکل ناباروری دارد قاعدگی نامنظم دارد یا اصلا خونریزی ماهیانه ندارد. همچنین به ندرت ممکن است آقایی که مشکل ناباروری دارد علائم دیگری که ناشی از مشکلات هورمونی هستند از جمله تغییرات رشد مو یا اختلالات جنسی داشته‌باشد و البته ممکن است هیچ علامت دیگری همراه با ناباروری وجود نداشته‌باشد.
برخی عوارض ممکن است ناشی از ناباروری یا درمان آن باشند. اگر بعد از ماه‌ها یا سال‌ها تلاش برای باروری زوج موفق به بارداری نشدند، این فرایند می‌تواند باعث استرس و احتمالا افسردگی شود.
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.
مراحل باردار شدن:
تخمک باید از یکی از تخمدان ها آزاد شود
اسپرم باید تخمک را بارور کند
تخمک بارور شده (جنین) باید از یک نماد خارجی لوله رحمی به سمت نماد خارجی رحم حرکت کند.
جنین باید به داخل رحم متصل شود
ناباروری ممکن است در نتیجه مشکل در هر یک از مراحل انجام شود.
دلایل نازایی مردان کدامند؟
برخی از علت‌های نازایی در مردان شامل موارد زیر هستند؛
-
مایع منی و اسپرم؛ مایع منی شامل بخش مایع و اسپرم است. مایع از غده پروستات، سمینال وزیکول و سایر غدد جنسی ترشح می‌شود و اسپرم در بیضه ها ساخته می‌شود. هنگامی که مرد انزال دارد و منی خارج می‌شود مایع منی به انتقال اسپرم به سمت تخمک کمک می‌کند. مشکلاتی که ممکن است در این مسیر وجود داشته‌باشد شامل موارد زیر است؛
-
تعداد کم اسپرم: ممکن است آقا تعداد کمی اسپرم در مایع منی داشته‌باشد. تعداد اسپرم کمتر از ۱۵ میلیون، میزان کم در‌نظر‌گرفته‌می‌شود. تقریبا یک سوم زوج هایی که مشکل باروری دارند به علت تعداد اسپرم کم است.
-
تحرک کم اسپرم‌ها: اسپرم نمی‌تواند به خوبی شنا کند تا به تخمک برسد.
-
اسپرم غیرطبیعی: اسپرم ممکن است شکل غیرطبیعی داشته‌باشد که حرکت و باروری تخمک را دشوار کند.
-
مایع منی غیرطبیعی ممکن است قادر به حمل موثر اسپرم نباشد و ممکن است ناشی از موارد زیر باشد؛
-
بیماری: که ممکن است عفونت بیضه، سرطان یا جراحی باشد.
-
بیضه‌هایی که بیش از حد گرم شده‌اند: علل آن شامل موارد زیر است؛
-
بیضه نزول نکرده
-
واریکوسل
-
عروق واریسی در اسکروتوم
-
استفاده از سونا یا وان‌های داغ
-
پوشیدن لباس‌های تنگ
-
کار کردن در محیط‌های داغ
-
اختلالات انزال: اگر مجاری انزالی مسدود باشند منی ممکن است درون مثانه تخلیه شود.
-
اختلالات هورمونی: برای مثال هیپوگنادیسم (کوچکی غدد جنسی) می‌تواند منجر به کمبود تستوسترون شود.
چه عواملی خطر ناباروری مردان را افزایش می‌دهند؟
اسپرم مرد تحت تأثیر وضعیت سلامت کلی و سبک زندگی او قرار دارد. برخی از مواردی که ممکن است سلامت یا تعداد اسپرم را کاهش دهند عبارت‌اند از:
-
مصرف شدید الکل.
-
مواد مخدر
-
مصرف سیگار
-
سن
-
سموم محیطی مانند حشره‌کش‌ها و سرب
-
بیماری‌هایی مانند اوریون و بیماری‌های کلیه یا مشکلات هورمونی
-
دارو
-
پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی برای سرطان
چه عواملی باعث ناباروری زنان می‌شود؟
اکثر موارد ناباروری در زنان به مشکل در تخمک‌گذاری مربوط می‌شوند. بدون تخمک‌گذاری، تخمکی وجود ندارد که بارور شود. پریود نشدن یا پریود نامنظم از علائم نشان‌دهنده‌ی وجود مشکل در تخمک‌گذاری هستند. مشکلات مربوط به تخمک‌گذاری اغلب به دلیل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک به وجود می‌آیند. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نوعی عدم توازن هورمونی است که تخمک‌گذاری عادی را مختل می‌کند. این سندرم شایعترین علت ناباروری در زنان است.
نارسایی زودرس تخمدان‌ها یکی دیگر از مشکلات تخمک‌گذاری است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که کارکرد طبیعی تخمدان‌های زن قبل از سن 40 سالگی متوقف شود.
دیگر علل کمتر رایج ناباروری در زنان عبارت‌ند از:
-
انسداد لوله‌ی فالوپ به دلیل بیماری التهابی لگن، آندومتریوز یا جراحی به دلیل حاملگی خارج از رحم.
-
مشکلات ساختاری رحم
-
فیبروم رحم که شامل رشد بیش‌ازاندازه و غیر سرطانی بافت و عضلات دیواره‌ی رحم است.
همچنین بخوانید: علائم و دلایل ناباروری در زنان
پزشکان از کجا متوجه می‌شوند که زن یا شوهر دچار مشکلات باروری هستند؟
پزشک چکاپ ناباروری را انجام خواهد داد. این چکاپ شامل معاینه‌ی جسمانی، بررسی تاریخچه‌ی سلامت جسمی
و جنسی هر دو طرف می‌شوند. گاهی اوقات، این موارد مشکل ناباروری را مشخص می‌کنند. بااین‌حال، در بیشتر موارد پزشک باید تست‌های بیشتری انجام دهد. برای مردان، پزشک معمولاً کار را با بررسی مایع منی آغاز می‌کند. شکل، تعداد و حرکات اسپرم بررسی می‌شود. گاهی اوقات، پزشک سطح هورمون‌‌های مرد را نیز بررسی می‌کند.
برای زنان، اولین قدم بررسی قاعدگی ماهیانه است. چند راه برای انجام این کار وجود دارد. زن می‌تواند در خانه به شیوه‌های زیر تخمک‌گذاری خود را ارزیابی کند.
-
ثبت هر گونه تغییر صبحگاهی دمای بدن به مدت چند ماه
-
ثبت ظاهر موکوس سرویکس (مخاط دهانه رحم) به مدت چند ماه
-
استفاده از کیت تست تخمک‌گذاری (قابل‌دسترسی در داروخانه )
پزشک می‌تواند با استفاده از آزمایش خون تخمک‌گذاری را بررسی کند. علاوه بر این، پزشک می‌تواند از سونوگرافی رحم استفاده کند. اگر تخمک‌گذاری بدون مشکل باشد، از تست‌های دیگری برای بررسی باروری استفاده خواهد شد.
برخی از تست‌های رایج باروری عبارت‌اند از:
-
هیستروسالپنگوگرافی در واقع تصویر پرتوی ایکس از رحم و لوله‌های فالوپ است. در این روش، پزشک نوعی ماده‌ی حاجب خاص را از طریق واژن به داخل رحم تزریق می‌کند. این ماده در تصویر پرتوایکس مشخص خواهد بود. بدین ترتیب، پزشک می‌تواند حرکت آزادانه یا عدم حرکت مایع در داخل رحم و لوله‌های فالوپ را مشاهده کند و وجود هرگونه انسدادی که ممکن است باعث ناباروری شود کشف خواهد شد. وجود انسداد در دستگاه تولیدمثل می‌تواند جلوی حرکت تخمک به سمت لوله‌ی فالوپ را بگیرد. وجود انسداد همچنین می‌تواند جلوی رسیدن اسپرم به تخمک را بگیرد.
-
لاپاراسکوپی نوعی جراحی ساده است که برای دیدن داخل شکم استفاده می‌شود. پزشک با استفاده از ابزار کوچکی به نام لاپاراسکوپ این کار را انجام می‌دهد. پزشک در قسمت پایین شکم شکاف کوچکی ایجاد کرده و لاپاراسکوپ را وارد بدن می‌کند. با استفاده از این ابزار، پزشک می‌تواند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و رحم را مشاهده کرده و وجود یا عدم وجود بیماری‌ها و مشکلات جسمانی را بررسی نماید. پزشک معمولاً با استفاده از لاپاراسکوپی وجود زخم یا آندومتریوز در این نواحی را تشخیص می‌دهد.
یافتن علت ناباروری می‌تواند فرایندی طولانی و دشوار باشد. انجام تمامی تست‌های لازم احتمالاً زمان‌بر خواهد بود. بنابراین، اگر مشکلتان خیلی سریع پیدا نشد، نگران نباشید.
پزشکان چگونه ناباروری را درمان می‌کنند؟
می‌توان با استفاده از دارو، جراحی، تلقیح مصنوعی یا فناوری کمک باروری ناباروری را درمان کرد. در بسیاری از موارد این روش‌ها با هم ترکیب می‌شوند. در اغلب موارد، ناباروری با استفاده از دارو یا جراحی درمان می‌شود.
پزشکان بر اساس موارد زیر نوع خاص درمان را مشخص می‌کنند:
-
نتایج تست‌های پزشکی
-
مدت زمانی که مشغول تلاش برای بارداری بوده‌اید
-
سن زن و مرد
-
وضعیت کلی سلامت زن و مرد
-
ترجیحات زوج
پزشکان اغلب ناباروری مردان را به روش‌های زیر درمان می‌کنند:
-
مشکلات جنسی: پزشکان می‌توانند برای درمان انزال زودرس و ناتوانی جنسی به مردان کمک کنند. می‌توان از رفتار درمانی و/یا دارودرمانی در این موارد استفاده کرد.
-
کم بودن تعداد اسپرم‌ها: گاهی اوقات جراحی می‌تواند علت ناباروری را رفع کند. در دیگر موارد، پزشک با استفاده از جراحی به‌طور مستقیم اسپرم را از مسیر دستگاه تناسلی مرد بر می‌دارد. علاوه بر این، می‌توان از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌هایی که باعث کاهش تعداد اسپرم می‌شوند استفاده کرد.
-
حرکت اسپرم: گاهی اوقات، به دلیل وجود انسداد در دستگاه تناسلی مرد، هیچ اسپرمی در مایع منی وجود ندارد. در برخی از موارد، جراحی می‌تواند این مشکل را رفع کند. در زنان، برخی از مشکلات جسمانی را می‌توان با استفاده از جراحی رفع کرد. برخی از داروهای باروری برای درمان زنانی که مشکل تخمک‌گذاری دارند بکار می‌روند. باید در مورد خطرات، فواید و عوارض این داروها با پزشکتان صحبت کنید.