بیماری‌ها و اختلالات دهانه رحم پیش از بارداری

بررسی بیماری‌ها و اختلالات دهانه رحم پیش از بارداری:
گامی مهم در سلامت مادر و جنین

بارداری سالم نیازمند آمادگی جسمی و روانی مادر است. یکی از بخش‌های مهم سیستم تولیدمثل زنانه که نقش کلیدی در حفظ بارداری دارد، دهانه رحم است. مشکلات مربوط به دهانه رحم می‌توانند در روند باروری، لانه‌گزینی جنین، حفظ بارداری و زایمان طبیعی اختلال ایجاد کنند. شناسایی و درمان این اختلالات پیش از اقدام به بارداری می‌تواند خطر سقط، زایمان زودرس، یا مشکلات زایمانی را کاهش دهد.

این مقاله به معرفی و بررسی علمی مهم‌ترین بیماری‌ها و اختلالات دهانه رحم که باید پیش از بارداری ارزیابی شوند، می‌پردازد.

۱. نارسایی دهانه رحم (Cervical Insufficiency)

✳ تعریف:
نارسایی دهانه رحم حالتی است که در آن دهانه رحم بدون درد و انقباضات رحمی، زودتر از موعد باز می‌شود، که اغلب منجر به سقط در سه‌ماهه دوم یا زایمان زودرس می‌گردد.

✳ اهمیت بررسی:
زنانی که سابقه سقط‌های مکرر در هفته‌های ۱۴ تا ۲۴ بارداری دارند، باید از نظر این اختلال بررسی شوند.
✳ روش تشخیص:
بررسی سابقه زایمان‌های زودرس یا سقط‌های بی‌دلیل

۲. التهاب مزمن دهانه رحم (Chronic Cervicitis)

✳ تعریف:
التهاب طولانی‌مدت در بافت دهانه رحم که معمولاً ناشی از عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی مانند کلامیدیا است.

✳ علائم:
• ترشحات غیرطبیعی
• درد لگنی یا خونریزی پس از نزدیکی
✳ روش بررسی:
پاپ اسمیر، آزمایش‌های عفونت، معاینه لگنی

۳. پولیپ دهانه رحم (Cervical Polyp)

✳ تعریف:
توده‌های کوچک و خوش‌خیم که از دهانه رحم بیرون می‌زنند. در بارداری ممکن است باعث خونریزی شوند.

✳ درمان:
برداشتن پولیپ در مطب با روش ساده و بدون درد

۴. زخم دهانه رحم (Cervical Erosion یا Ectropion)

✳ تعریف:
پدیده‌ای که در آن سلول‌های داخل دهانه رحم به سمت بیرون گسترش می‌یابند، که ممکن است موجب خونریزی یا ترشح غیرطبیعی شود.
✳ درمان:
در صورت علائم‌دار بودن، با روش‌هایی مانند لیزر درمان می‌شود.

۵. عفونت HPV (ویروس پاپیلوم انسانی)

✳ تعریف:
ویروسی که از طریق تماس جنسی منتقل شده و ممکن است باعث زگیل تناسلی یا ضایعات پیش‌سرطانی شود.

✳ اهمیت در بارداری:
برخی انواع HPV خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهند.

✳ روش غربالگری:
پاپ اسمیر و تست HPV
* واکسن HPV نیز قبل از بارداری توصیه می‌شود.

۶. دیسپلازی دهانه رحم (Cervical Dysplasia)

✳ تعریف:
تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم که می‌تواند زمینه‌ساز سرطان باشد.
معمولاً در اثر HPV ایجاد می‌شود.

✳ درمان:
در مراحل اولیه با کرایوتراپی یا LEEP درمان می‌شود.
پیش از اقدام به بارداری باید درمان کامل شود.

۷. نئوپلازی داخل‌مجرایی دهانه رحم (CIN)

✳ تعریف:
شدت‌های مختلفی از تغییرات سلولی دهانه رحم (CIN 1 تا 3) که اگر درمان نشود، ممکن است به سرطان منجر شود.

✳ درمان:
بسته به شدت، از درمان دارویی تا جراحی موضعی (کونیزاسیون) استفاده می‌شود.
بررسی دقیق پیش از بارداری بسیار مهم است.

۸. چسبندگی یا تنگی دهانه رحم (Cervical Stenosis)

✳ تعریف:
انسداد یا باریکی دهانه رحم به دلیل زخم، جراحی یا التهاب، که می‌تواند بارداری را دشوار کند.

✳ علائم:
• قاعدگی دردناک
• ناتوانی در انجام تست‌های رحم و دهانه رحم

✳ درمان:
باز کردن دهانه رحم با هیستروسکوپی یا دیلاتور

۹. کیست نابوتین (Nabothian Cyst)

✳ تعریف:
کیست‌های مخاطی کوچک روی دهانه رحم که معمولاً بی‌خطرند و نیازی به درمان ندارند.

✳ بررسی:
در معاینه لگنی شناسایی می‌شوند؛ فقط در صورت علائم یا اندازه بزرگ نیاز به مداخله دارند.

۱۰. بدشکلی‌های مادرزادی دهانه رحم

✳ تعریف:
ناهنجاری‌هایی مانند رحم دوشاخ، دیواره داخل‌رحمی یا دهانه رحم دوگانه، که می‌توانند باعث ناباروری یا سقط شوند.

✳ تشخیص:
با سونوگرافی سه‌بعدی، MRI یا HSG
در برخی موارد جراحی اصلاحی توصیه می‌شود.

۱۱. اثر جراحی‌های قبلی (LEEP، کونیزاسیون، کرایوتراپی)

✳ اهمیت:
برخی درمان‌های تهاجمی روی دهانه رحم ممکن است باعث کوتاهی یا ضعیف شدن آن شوند و خطر نارسایی دهانه رحم را افزایش دهند.

✳ توصیه:
بررسی سابقه پزشکی و سونوگرافی دهانه رحم قبل از بارداری

۱۲. عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs)

✳ شایع‌ترین‌ها:

کلامیدیا، گنوره، تبخال تناسلی

✳ اهمیت بررسی:

این عفونت‌ها ممکن است باعث التهاب مزمن، چسبندگی یا سقط شوند و باید پیش از بارداری شناسایی و درمان شوند.

نتیجه‌گیری

سلامت دهانه رحم یکی از ارکان اساسی برای بارداری موفق و ایمن است. بررسی دقیق، غربالگری، درمان به‌موقع و آمادگی پیش از بارداری می‌تواند از بسیاری از مشکلات زایمانی، سقط جنین و عوارض جدی برای مادر و جنین جلوگیری کند. به همین دلیل، زنان باید پیش از بارداری تحت ارزیابی کامل دهانه رحم قرار گیرند، به‌ویژه اگر سابقه بارداری‌های پرخطر، جراحی‌های رحمی یا عفونت‌های مکرر دارند.